گویان فرهنگی؛ نگاهی به پیوندهای فرهنگی نیشابور، جوین و جغتای از دریچه معجم‌البلدان

 

خراسان، به خاطر نقش برجسته و بی‌همتایی که در تحولات و سامان تاریخ و فرهنگ ایران و جهان اسلام داشته است، یکی از نامدارترین و بالنده‌ترین سرزمین‌های حوزه تمدنی ایران، غرب قاره کهن و جهان اسلام به شمار می‌آید. در سنت جغرافیای تاریخی است که از قدیم، این سرزمین بزرگ را چهار بخش یا «ربع» نموده‌اند که این بخش‌ها به نام چهار کرسی خراسان بزرگ که عبارتند از بلخ، مرو، نیشابور و هرات، نامیده می‌شوند. سرزمین کهن «گویان» یا «کویان» که در سده‌های هجری‌، «جوین» نام گرفته، یکی از ولایت‌های عمده و بنیادین ربع غربی خراسان بزرگ است که پیشینه‌ تاریخی دیربنه و چهره فرهنگی بشکوه و برومند دارد. این پشتوانه تاریخی و فرهنگی و دیگر توانمندی‌های اقلیمی، سرزمین گویان را به یکی از پایدارترین ولایت‌های غرب خراسان (ربع نیشابور) تبدیل نموده است چنانکه از ولایات پُرشمار خراسان غربی که «نیشابور»، «نسا»، «توس»، «جام»، «باخرز»، «زوزن»، «خواف»، «بشت»، «بیهق»، «جاجرم»، «جوین»، «اسفراین»، «ارغیان»، «استوا» و ... در زمره آنهاست؛ «گویان»، یکی از چند ولایتی است که هنوز هم با همان نام کهن، در جغرافیای روزگار ما نیز حضور دارد.

دیدار با میراث عرفانی شرق؛ از بسطام تا شادیاخ

 

در بیست و پنجم فروردین ۱۳۹۴ خورشیدی، همزمان با روز ملی بزرگداشت شیخ فریدالدین عطار، آیین «خواهرخواندگی نیشابور و شاهرود» برگزار گردید. بدین‌گونه، دو شهرستان مهم استان‌های خراسان و سمنان، با تکیه بر پیشینه‌ها و داشته‌های همگون فرهنگی، تاریخی و اقلیمی، برای همکاری‌های گسترده‌تر و ژرف‌تر، همپیمان و همداستان شدند. بی‌گمان، پیشینه‌ و پیوندهای فرهنگی این دو دیار، از کارسازترین انگیزه‌های پیمان همکاری و همگرایی آنهاست. چهره درخشان این دو دیارگان، در گستره عرفان، یکی از شایان‌ترین رویه‌های این پیوند فرهنگی است. چنانکه اگر بخواهیم پیشینه عرفان، معرفت‌جویی و آزاداندیشی مردمان ایران بزرگ را در کتابی فراگرد آوریم؛ نام و سخن و مرام نامدارانی همچون بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، ابراهیم ادهم، سعید بن سلام مغربی، فریدالدین عطار نیشابوری و چون اینها، برگ‌های زرین و گرانمایه‌ای از آن را در بر می‌گیرند.

نگاهی به قارّه کوچک؛ به بهانه خواهرخواندگی شاهرود و نیشابور

  

در بیست و پنجم فروردین 1394، همزمان با آیین روز ملی بزرگداشت شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، با حضور فرمانداران ویژه نیشابور و شاهرود، شهرداران و اعضای شورای اسلامی شهر، پیمان خواهرخواندگی میان دو شهر نیشابور و شاهرود به امضاء رسید. در این آیین که در سالن سیمرغ شهر نیشابور برگزار گردید؛ شاهرود ونیشابور، به خاطرِ داشتنِ مولفه‌های فرهنگی مشترک و همچنین ریشه‌های عرفانی، مذهبی و اشتراکات قومی و گردشگری، خواهرخوانده شدند. بر پایه این تفاهم‌نامه، قرار است زمینه‌های همکاری در مسائل فرهنگی، اجتماعی، علمی و سایر اشتراکات و تعلقات دو شهرستان، فی‌مابین هم، گسترش یابد. از این روی؛ معرفی پیشینه و توانمندی‌های فرهنگی-تاریخی و اقلیمی هر یک از این دو شهر خواهرخوانده، در میان رسانه‌ها و مردم شهر دیگر، می‌تواند به عنوان یکی از برنامه‌های فرهنگی مردمی و همگانی این پیمان، مورد توجه باشد. در این راستا و به عنوانی گامی مردم‌نهاد در یارگری و پاسداری این پیمان، در زیر به معرفی گوشه‌ای از پیشینه تاریخی و ویژگی‌ها و توانمندی‌های گردشگری شهر و شهرستان زیبای شاهرود که به تعبیری؛ «نگین کویر» نامیده می‌شود می‌پردازیم.