شکل‌گیری نزدیکترین «کریدور جاده‌ای ترکمنستان - ایران - دریای عمان»: «دستاورد همگرایی قوچان، نیشابور، کاشمر و فیض‌آباد»

مسیر جاده قوچان - نیشابور - کاشمر؛ تصویر با اندازه بزرگتر

چنانکه در نوشتار پیشین اشاره شد، یکی از چالش‌های پیش روی توسعه پایدار نیشابور به عنوان «دومین منطقه پرجمعیت شمال شرق کشور» (خراسان معاصر یا خراسان بزرگ غربی تاریخی- فرهنگی)، تقویت شبکه جاده‌های مواصلاتی این ناحیه است. جاده مشهد - نیشابور - تهران، مهم‌ترین و پرترددترین محور مواصلاتی است که از عرض (شرق به غرب) حوزه جغرافیایی دشت نیشابور، عبور می‌کند؛ مسیر جاده قوچان -– نیشابور -– کاشمر، دومین محور مهم مواصلاتی است که از طول (شمال به جنوب) جعغرافیای دشت نیشابور عبور می‌کند؛ این مسیر از آن دیدگاه که نزدیکترین محور مواصلاتی ترانزیتی دسترسی کشور ترکمنستان به دریای عمان است؛ حائز اهمیتی بالا در حوزه حمل و نقل منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی می‌باشد.

مسیر جاده‌ای قوچان - نیشابور - کاشمر، در ناحیه شمالی؛ از طریق باجگیران به عشق‌آباد (پایتخت ترکمنستان) و در ناحیه جنوبی؛ از طریق فیض‌آباد، بیرجند، ایرانشهر، نیک‌شهر و چابهار؛ با مسافتی در حدود 1833 کیلومتر، نزدیکترین مسیر در شرق کشور، برای اتصال پایتخت کشور ترکمنستان به بندر چابهار و دریای عمان است. با توجه به وجود زیرساخت‌های نسبی جاده‌ای ترانزیتی در بخش جنوبی؛ همکاری و همگرایی پنج شهرستان عمده قوچان، فیروزه، نیشابور، کاشمر و مه ولات (در بخش شمالی) به منظور «ارتقای قطعه قوچان-نیشابور-کاشمر-فیض‌آباد»، نقش بسزایی در فعال‌سازی ظرفیت‌های لازم در این مسیر ترانزیتی دارد.

احیا و تقویت این مسیر جاده‌ای راهبردی، دارای دستاوردهای بزرگ اقتصادی، تجاری، گردشگری و ... برای همه مردم ساکن در این منطقه (اعم از مردم شهرستان قوچان، فیروزه، نیشابور، کاشمر و مه‌ولات) می‌باشد. این مسیر، زیرساخت اصلی جاده‌ای بخش‌های سرولایت، میانجلگه و کوهسرخ است و در نگاهی کلی، ارتقای زیرساختی این محور مواصلاتی، اقدامی بسیار موثر و ضروری  در «رفع تبعیض، و استقرار عدالت مواصلاتی» در شهرستان‌های مسیر نسبت به شهرستان‌های همجوار به شمار می‌آید./ «یار خراسانی»    

از نیشابور تا خراسان؛ ارتقای سومین شهر پرجمعیت شرق کشور، آغازی بر تحول‌آفرینی خراسان خدمتگزار

تصویر در اندازه بزرگ‌تر

در اشاره به جغرافیای سیاسی معاصر ایران، استان‌های «خراسان شمالی»، «خراسان رضوی»، «خراسان جنوبی»، «سیستان و بلوچستان» -که با کشورهای همسایه شرقی ایران، افغانستان و پاکستان، مرز مشترک دارند- منطقه «شرق ایران» (East of Iran) یا ایران شرقی (Eastern Iran) نامیده می‌شود. این منطقه با در بر گرفتن جمعیت 10،879،484 نفری (شامل خراسان شمالی: 863،092؛ خراسان رضوی: 6،434،501؛ خراسان جنوبی: 768،798؛ سیستان و بلوچستان: 2،813،093 بر اساس نتایج سرشماری 1395)؛ بیش از 13.6 درصد از جمعیت کشور (79،926،270 نفر) را در خود جای داده است.

منطقه شرق ایران؛ جغرافیای تاریخی

«منطقه شرق ایران» را از دیدگاه جغرافیای تاریخی، در یک نگاه کلی می‌توان در بر گیرنده چهار ناحیه بزرگ تاریخی-فرهنگی ایران بزرگ تاریخی-فرهنگی به شمار آورد: «نیشابور» یا خراسان بزرگ غربی (شامل استان‌های خراسان شمالی و رضوی و حدی از پیرامون آن)، «قهستان» (شامل استان خراسان جنوبی)، «سیستان» (شامل شمال استان سیستان و بلوچستان و حدی از پیرامون آن)، «مکران» (شامل جنوب استان سیستان و بلوچستان و حدی از پیرامون آن). در شماری از متون تاریخی و جغرافیایی قدیم؛ قهستان را در زمره ناحیه ربع نیشابور (خراسان بزرگ غربی) به شمار آورده‌اند. گفتنی است «خراسان بزرگ» که خراسان ایران امروزین و کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان را در بر می‌گرفته است؛ به چهار بخش، تقسیم می‌شده که هر بخش به نام مرکز آن، نامیده می‌شده است. بخش غربی خراسان بزرگ: نیشابور؛ بخش جنوبی خراسان بزرگ: هرات، بخش شمالی خراسان بزرگ: مرو، بخش شرقی خراسان بزرگ: بلخ. پس آنچه امروزه در کشورمان، به نام «خراسان» نامیده می‌شود، همان بخش غربی خراسان بزرگ یا خراسان بزرگ غربی است که در متون جغرافیایی و تاریخی قدیم به نام‌های «ساتراپی ابرشهر» (در دوره ساسانی و پیش از آن) و «ربع نیشابور» (در دوره اسلامی) آمده است.