یادنامه فریدالدین عطار، هلموت ریتر؛ و بازشناسی زمینه‌های خواهرخواندگی نیشابور با پنج شهر آلمانی

،  

فراتر از مرزهای زمان و مکان: بیست و پنجم فروردین، در تقویم رسمی و فرهنگی کشورمان، سالروز «بزرگداشت عطار نیشابوری» است. در مورد جایگاه و پایگاه عطار در شعر عرفانی، به همین اندازه، بسنده و گویاست که کوتاه‌وار بگوییم: مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، که خورشیدوار، بر ستیغ کوهسار تنومند و پهناور شعر عرفانی زبان فارسی ایستاده، می‌گوید: «عطار، روح بود و سنایی، دو چشم او – ما از پی سنایی و عطار، آمده‌ایم» و در جای دیگر، بازمی‌گوید: «هفت شهر عشق را عطار گشت – ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم.» عطار، مقام والایی در غزل و شعر پارسی دارد و اندیشه‌های عرفانی وی، در شکل‌دهی به عرفان اسلامی، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اگر معارف فرهنگ ایرانی-اسلامی سه ضلع داشته باشد، این سه: یکی؛ فقه، دیگری؛ فلسفه و سه دیگر؛ عرفان است و نقش عطار، در عرصه معارف فرهنگ ایرانی و اسلامی، به عنوان ترویج‌دهنده عرفان اسلامی و گشودن باب آشنایی مخاطبان با حلاج، ابراهیم ادهم و ابوسعید ابوالخیر، برجسته است.  

اشاره‌ای به پیوندها و ریشه‌های موسیقی در نیشابور

فرهنگ، هنر و ادب کشور باید با نام نیشابور به جهان پیوند خورد.

«دکتر میرجلال‌الدین کزازی»

پیوندهای نیشابور و موسیقی چیست؟

این پرسشی است که پاسخی درخور برای آن نیافته‌ام ... چیزی هست و نوایی که در گوش اندیشه‌ام ندا می‌دهد که در نیشابور، پیوند هماهنگ و شگرف آوا و انسان و طبیعت را توان یافت. جلوه‌هایی آهنگین و ملودیک را در طبیعت و تاریخ و فولکلور نیشابور درمی‌یابم ... چیزی در درونم می‌گوید «نیشابور، سرشار از موسیقی است». چیزی که می‌فهمم اما تبیینش!؟ ... مثل اینکه بعضی وقت‌ها می‌گوییم «... در نوک زبانم است»، یعنی اشاره‌ای در ذهنم هست اما آگاهی‌ام ناچیز است ... من، اکنون، اینگونه‌ام ... چیزهایی می‌دانم و درمی‌یابم اما پاسخ این سوال، باید چیزی باشد به اندازه جستارگری و کاویدن در زندگی و چگونگی نیشابور و نیشابوریان در درازنای تاریخ .... پس پاسخ این سوال، باید کاری باشد بسیار بسیار گسترده‌تر و ژرف‌تر و کاویده‌تر و بسط‌یافته‌تر و ساختمندانه‌تر از دانسته‌ها و دریافته‌هایم که در اینجا می‌نویسم، که آنچه در زیر از پیش دیدگانتان خواهد گذشت، اشارتی است کوتاه بر ارجمندی‌های موسیقی نیشابور، که از دیدگاه بنده، فقط چند نقطه است در برابر هزاران سطر کتاب «تاریخ موسیقی نیشابور»، که البته این، می‌تواند فصلی شایان از کتاب بزرگ «تاریخ هنر نیشابور» باشد. به امید نگارش این کتاب بزرگ به قلم توانمند فرزندان کوششگر نیشابور ... اما اینک، اشاره‌هایی به پیوندهای موسیقایی نیشابور و در فرجام سخن، اندیشه‌ای برای بازیابی و خیزش سبک خراسان در آسمان موسیقی ایران‌زمین ...