از نیشابور تا شانگهای: خواهرشهر چینی نیشابور؛ شیان، لانژو، کاشغر یا شهری دیگر؟

سخن از دو تمدن بزرگ خاورزمین:

آنگاه که سخن از فرهنگ و تمدن قاره کهن باشد؛ دو تمدن بزرگ خاور‌زمین، پُربارترین و شکوهنده‌ترین فرازهای گفتار را از آن خود می‌کنند؛ سخن از دو تمدن ایران و چین، یادکرد بالندگی و پایندگی دو سرزمین بزرگ آسیا در درازنای تاریخ دیرسال است. این دو سرزمین که به نام «Zhong Guo» (به معنای سرزمین مرکزی = چین) و «Bosi» (به معنای پارسیگ = ایران) نامیده می‌شد‌ه‌ا‌ند، همواره در طول تاریخ، در کنار یکدیگر قرار داشته و  سده‌ها و هزاره‌ها در همسایگی همیارانه، پاییده و بدون هیچ‌گونه جنگ و خونریزی، در سایه همزیستی مسالمت‌آمیز و روابط دوستانه، روزگار را به امروز رسانیده‌اند. تعاملات این دو سرزمین فرهنگ‌پرور باستانی، که دوران «اشکانیان» ایران و «هان» چین، نقطه عطفی بر آن است و در دوره‌های بعد، همواره پایدار و پُربار بوده و در جهان روزگار ما، با ژرفا و گستره‌ای دوچندان، پی‌گرفته شده است. امروز، در آغاز سده بیست و یکم (میلادی)، چشم‌انداز بسیار روشنی برای گسترش بیش از پیش مناسبات و همکاری‌های این دو کشور مهم آسیایی، از حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی گرفته تا همگرایی و همپیمانی در سطوح راهبردی، پیش‌بینی می‌شود. تعمیق و گسترش روابط فرهنگی، یکی از مهم‌ترین و پایدارترین دستیارها و افزارهای ژرفا بخشیدن به همگرایی‌ها و همکاری‌های این دو ملت کهن آسیایی است و در این حوزه، نقش‌آفرینی شهرهای تاریخی و فرهنگی هر دو کشور، بسیار کارساز و مورد تاکید و توجه سیاست‌گزاران و مدیران سیاسی و فرهنگی ایران و چین می‌باشد. در این راستا چندین شهر در این دو کشور، دارای پیمان‌های خواهرخواندگی و همکاری‌ در زمینه‌های مختلف می‌باشند از این جمله‌اند: «تهران و پکن»، «اصفهان و شیان»، «تبریز و ووهان»، «شیراز و چونگ‌کینگ»، «مشهد و ارومچی».

 

نیشابور و ارتباطات فرهنگی:

پیوندها و همکاری‌های بین‌شهری، نه تنها، نزدیکی و همبستگی بیشتر ملت‌ها را در بر دارد بلکه زمینه‌های همگرایی و هم‌افزایی در راستای توسعه فرهنگی، اقتصادی و گردشگری را نیز فراهم می‌نماید. در میان شهرهای ایرانی، «نیشابور»، که جایگاهی ویژه و نمادین در تاریخ و تمدن ایران دارد و به خاطر دانشمندان و عالمانی که از این شهر برخاسته‌اند، دارای نامی معتبر در کشورهای اسلامی و آوازه‌ای بلند در سطح جهانی است، می‌تواند نقش بسزایی در زمینه گسترش ارتباطات و همبستگی دو کشور ایفا نماید. گفتنی است در آخرین دیدار سفیر چین از نیشابور، در شهریورماه 1394، که با میزبانی معاونت استانداری خراسان رضوی و فرمانداری نیشابور، همراه بود، توسعه مناسبات و همکاری‌های نیشابور و چین در زمینه‌های صنعت، انرژی‌های نو، گردشگری و باستانشناسی مطرح گردید. خواهرخواندگی نیشابور با یکی از شهرهای کشور چین، یکی از موضوعاتی است که در این دیدار، مورد توجه قرار گرفت. از این روی که پیوندهای فرهنگی و تاریخی نیشابور با شهرها و مناطق مختلف ایران و کشورهای دیگر جهان، یکی از حوزه‌های علاقمندی وب‌نوشت «سرزمین بینالود» است و دیدار سفیر چین با فرماندار نیشابور و طرح خواهرخواندگی نیشابور با یکی از شهرهای کشور کهن چین، بهانه‌ای گردید تا همراه با گذری کوتاه بر همگونگی‌ها و همخوانی‌های تاریخی، فرهنگی و اقلیمی نیشابور با چند شهر این کشور کهن شرقی، گزینه‌هایی برای خواهرشهری نیشابور و شهرگان سرزمین چین، پیشنهاد نماییم.
 

جاده ابریشم، نیشابور و شهرگان چین:

به روشنی می‌توان گفت که جاده تاریخی ابریشم، مهم‌ترین بستر ارتباطات فرهنگی نیشابور با شهرهای چینی به شمار می‌آید. راه کهن ابریشم، از «شیان» (پایتخت‌ چین باستان، در کنار رود زرد) آغاز می‌شد و در غرب، به «لانژو» می‌رسید، از آنجا دو شاخه می‌شد؛ یکی از «تورفان» و دیگری از «ختن»، به «کاشغر» می‌رسید. این راه، پس از گذر از سمرقند و بخارا و مرو، به نیشابور می‌رسید. نیشابور، نقطه اتصال شش راه کهن است و به همین خاطر، این شهر، در متون تاریخی با لقب «دهلیز مشرق» (دروازه مشرق) شناخته می‌شود، راه بین‌المللی ابریشم، مهم‌ترین محور ارتباطی شرقی-غربی این کانون مواصلاتی خراسان بوده است. این راه پس از نیشابور، از طریق ری به کنگاور و کرمانشاه و تیسفون در سلوکیه مرتبط می‌شد و این راه از طریق دو شاخه بندر انطاکیه (کناره دریای مدیترانه) و نصیبین (و حران و کران دریای مدیترانه) تا یونان و روم امتداد می‌یافت. نقطه اشتراک و حلقه پیوند بیشتر شهرهایی که در زیر معرفی شده‌اند این راه باستانی است و فقط دو شهر چی‌فو (زادگاه کنفوسیوس) و مانگ‌شی (دارای ویژگی خاص گردشگری) با معیارهایی متفاوت در این لیست قرار دارند. گفتنی است که کشور چین، افزون بر برخورداری پیشینه فرهنگی و تمدنی کهن و شاخص در جهان، با بیش از یک میلیارد و سیصد میلیون نفر جمعیت (اولین کشور جهان) و بیش از ده میلیون کیلومتر مربع مساحت (چهارمین کشور جهان)، یکی از قدرت‌های بزرگ اقتصادی در سطح بین‌المللی است. بنابراین، در این کشور با این ابعاد بسیار گسترده چندوجهی، چندین و چند نقطه دیگر را با معیارهای مختلف فرهنگی، تاریخی و یا اقتصادی، می‌توان بازشناسی و معرفی نمود که این موضوع، مستلزم فرصتی گسترده‌تر می‌باشد اما چنین به نظر می‌رسد آنچه در زیر آمده است؛ با توجه به مبادلات فرهنگی نیشابور از طریق جاده ابریشم، جایگاه تاریخی-فرهنگی آن، و عضویت این شهر در دو ساختار همکاری‌های بین‌المللی بین‌شهری ICCN و LHC، مبانی پایه‌ای و ادبیات مقدماتی را برای ورود گسترده‌تر به مبحث همکاری و همگرایی با شهرهای کشور چین، در اختیار قرار می‌دهد.

شی‌آن؛ نماد تاریخ و فرهنگ چین

شهر «شی‌آن، Xi'an» یا شیان،  مرکز استان شاآنکسی (شاآن‌شی) در مرکز چین، و جمعیت آن در سال ۲۰۰۸ میلادی برابر ۴،۳۰۵،۵۳۶ نفر تخمین زده شده است. صنعت گردشگری، صنعت بنیادی شهر شی‌آن است این شهر، به عنوان منطقه گردشگری دارای تجهیزات ترافیکی بسیار کاملی است. این شهر، دارای بیش از 40 مسیر از مرکز شهر به محل‌های مختلف گردشگری است. شی‌آن، با قدمت تاریخی بیش از سه هزار سال، یکی از چهار پایتخت باستانی چین به حساب می‌آید که پایتخت 13 سلسله در تاریخ چین بوده است و به عنوان شرقی‎ترین شهر و آغازگاه شرقی جاده ابریشم نقش‌آفرینی می‌نموده است. این شهر به دلیل شمار زیاد آثار باستانی و فرهنگی، «موزه تاریخ طبیعی» نام گرفته است. معروف‌ترین آثر باستانی شی‌آن، آرامگاه امپراتور چین (شی‌حوان) و مجسمه‌های ارتش سفالی است که در نزدیکی این شهر قرار گرفته و در برخی گفتارها به عنوان هشتمین عجایب جهان به شمار می‌آید، این اثر، در سال 1987 میلادی، پیش از آثار باستانی دیگر چین، در فهرست میراث فرهنگی جهان به ثبت رسیده است. با نگاه به اینکه: الف) نیشابور و شی‌آن، دو شهر کهن دو تمدن باستانی ایران و چین هستند که دارای جایگاه نمادین در تاریخ این دو کشور می‌باشند؛ ب) هر دو شهر، جزو پایتخت‌های پیشین دو کشور کهن آسیایی بوده‌اند؛ پ) شهرهای مهم و نامدار جاده باستانی ابریشم می‌باشند؛ ت) توسعه بخش گردشگری تاریخی و فرهنگی از اولویت‌های اول توسعه هر دو شهر است؛ ث) نیشابور و شی‌آن، هر دو از شهرهای عضو اتحادیه شهرهای تاریخی جهان LHC هستند؛ پیمان خواهرخواندگی و همکاری میان این دو شهر، بسیار مناسب و شایسته به نظر می‌رسد. گفتنی است که اصفهان (یکی از خواهرشهرهای ایرانی نیشابور)، تنها شهر ایرانی است که با شی‌آن، خواهرخوانده است و از تجربیات و ارتباطات ایجاد شده اصفهان، برای تسهیل در فرایند کار، می‌توان بهره‌برداری نمود.

چی‌فو؛ زادگاه کنفوسیوس، فیلسوف بزرگ چین

شهر «چی‌فو Qufu» در شمال‌غربی استان شاندونگ Shandong، در نزدیکی ساحل شرقی کشور چین، واقع شده است. جمعیت شهری چی‌فو، در حدود شصت‌هزار و جمعیت شهرستان، در حدود 650هزار نفر است. اقتصاد این شهرستان، در درجه اول، بر کشاورزی و محصولات زراعی غلات، استوار است. همچنین صنایع غذایی، نساجی، مصالح ساختمانی، مواد شیمیایی، معادن زغال سنگ، داروخانه، کاغذسازی و ماشین آلات‌صنعتی توانمندی‌های دیگر اقتصادی این شهرستان به شمار می‌آیند. دانشگاه چی‌فو، دارای جایگاه ممتاز و یکی از ده دانشگاه برتر استان شاندونگ می‌باشد. چی‌فو، یکی از مناطق تاریخی و فرهنگی نامدار چین است که زادگاه فیلسوف بزرگ چینی، «کنفوسیوس»، و همچنین مدتی نیز پایتخت سلسله لو (Lu) بوده و در بر داشتن چندین کاخ و معبد و گورستان و سایت تاریخی، نشانگر توانگری این شهرستان، در حوزه تاریخ فرهنگی چین است. معبد کنفوسیوس، کاخ خانوادگی کونگ (اقامتگاه خانواده کنفوسیوس) و گورستان کنفوسیوس سه اثر وِیژه این شهرستان هستند که در سال 1994 در «فهرست میراث جهانی یونسکو» ثبت شده‌اند. در مورد کنفوسیوس به عنوان یکی از سرشناس‌ترین اندیشمندان، فیلسوفان و چهره‌های فرهنگی شرق در سطح جهانی، گفتنی است که نام اصلی او «کونگ چیو» است و «کنفوسیوس» نامی مستعار است که یونانی‌ها در غرب معرفی کردند. او اندیشمندی بود که بین سال‌های 551 تا 479 پیش از میلاد می‌زیست. کتاب گلچین شعر (شامل سه هزار بیت) را به او نسبت می‌دهند و قرن‌هاست که از اشعار این کتاب، به عنوان جملات قصار و نقل قول استفاده می‌شود. این چهره جهانی، در جایگاه یکی از سرمایه‌های فرهنگی چین، مورد توجه دولت این کشور قرار گرفته است و بر روی آن به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی چین، در سطح بین‌المللی، کار و بهره‌برداری می‌شود. 28 سپتامبر، زادروز کنفوسیوس، یکی از مناسبت‌های ویژه در تقویم رسمی کشور چین است. افزون بر همگونی‌های نیشابور و چی‌فو، در زمینه کشاورزی، اقتصاد و گردشگری؛ با نگاه به اینکه حکیم عمر خیام نیشابوری (دانشمند، اندیشمند و فیلسوف نامدار ایرانی) نیز یکی از چهره‌های فرهنگی سرشناس در سطح جهانی است، خواهرخواندگی نیشابور و چی‌فو، به عنوان شهرهای دو تن از شخصیت‌های نامدار تاریخ فرهنگی جهان، پیشنهاد می‌گردد. گسترش و فراگیری افکار و اشعار خیام و کنفوسیوس در سطح کشورها و ملت‌های سرتاسر جهان، این خواهرخواندگی را اهمیت و امتیاز بسیار بالایی برخوردار می‌نماید.

لانژو؛ مرکز اقتصادی و فرهنگی گانسو

«لانژو ، Lanzou» یا لانجو، بزرگترین شهر و مرکز سیاسی، اقتصادی و فرهنگی استان گانسو Gansu در میانه شمالی چین است که جمعیت آن در نقاط شهری، بر اساس سرشماری 2010، بیش از  2،177،000 نفر بوده است. موقعیت جغرافیایی ویژه لانژو، آن را به مرکز ارتباطی میان شرق و غرب کشور تبدیل نموده است. از صنایع عمده شهرستان لانژو می‌توان به نساجی و چرم، لاستیک، کود گیاهی، پالایشگاهی و پتروشیمی، ماشین‌آلات، لوکوموتیوسازی، صنایع متالورژی و هسته‌ای اشاره نمود. «مرکز بین‌المللی انرژی خورشیدی، UNIDO-ISEC» در منطقه چانگوان لانژو واقع شده است. لانژو با در بر داشتن دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی متعدد همچون دانشگاه ملی لانژو، دانشگاه کشاورزی، کالج طب سنتی چینی، انستیتوی حقوق و علوم سیاسی، انستیتوی تکنولوژی، کالج بازرگانی، دانشگاه حمل و نقل، کالج و انستیتوی پزشکی لان‌جو، موسسه تحقیقات فرهنگی، دانشگاه فناوری، دانشگاه ملیت‌های شمال غربی و چند دانشگاه و موسسه دیگر، قطب بزرگ‌ آموزشی منطقه وسیع گانسو به شمار می‌آید. این شهرستان در مسیر رود تاریخی زرد -که آوازه‌ای شایان در تاریخ چین دارد- قرار گرفته است و نشانه‌های حضور این منطقه را در دوران سلسله هان می‌توان بازیافت. لانژو همچنین از نقاط و گذرگاه‌های مهم جاده باستانی ابریشم بوده است و «شیان» پایتخت باستانی چین، را به نقاط غربی‌تر این جاده جهانی، متصل می‌نموده است. از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری و تاریخی لانژو می‌توان «بوستان کوهستانی پنج بهار»، «پل رودخانه زرد»، «معبد بایتا»، آثار و محوطه باستانی «کوه بایتا» و ... را نام برد. خواهرخواندگی نیشابور با لانژو با نگاه به: الف) جایگاه تاریخی این شهر به عنوان یکی از شهرهای جاده ابریشم؛ ب) مرکزیت فرهنگی، کشاورزی و اقتصادی آن در منطقه گانسو؛ پ) توانمندی‌های دانشگاهی لانژو به ویژه در حوزه‌های کشاورزی، فناوری، پزشکی و حمل و نقل؛ ت) میزبانی از مرکز بین‌المللی انرژی خورشیدی؛ گزینه‌ای بسیار مناسب و شایان به نظر می‌رسد.

اورومچی؛ قلب تپنده فرهنگی و اقتصادی غرب چین

شهر «اورومچی»، مرکز ایالت خودگردان سین‌کیانگ در شمال غربی کشور چین است. اورومچی، پرجمعیت‌ترین و بزرگترین سکونتگاه نیمه غربی کشور چین به شمار می‌آید و بر پایه سرشماری سال 2010 بیش از سه میلیون نفر جمعیت داشته است. این شهرستان، بزرگترین مرکز صنعتی منطقه سین‌کیانگ (ترکستان چین) به شمار می‌آید و جایگاه ویژه‌ای در برنامه‌های توسعه‌ای دولت مرکزی چین در غرب این کشور، دارا می‌باشد. صنایع بزرگی در حوزه خودروسازی، انرژی، تلفن موبایل، رایانه و لوازم الکترونیکی در این منطقه فعالیت می‌نمایند. خیابان ژانگ‌شان که یکی از ده خیابان معروف تجاری چین است در اورومچی قرار دارد. ناحیه توسعه اقتصادی و فناوری ارومچی UETD، پایگاهی پیشرو برای صنایع فولاد، ماشین‌آلات، بیوشیمی و سایر صنایع نوآورانه به شمار می‌آید. نمایشگاه بین‌المللی تجارت و روابط اقتصادی خارجی که در این شهرستان مستقر است، نقش بسزایی در برنامه‌های راهبردی توسعه تجارت بین‌المللی چین در منطقه اوراسیا ایفا می‌نماید. اورومچی، از دیدگاه منابع گردشگری نیز غنی است و از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری آن می‌توان «بازار بزرگ»، «کوه قرمز»، «یخچال‌های طبیعی رودخانه ارومچی»، «موزه ایالتی سین‌کیانگ»، «موزه جاده ابریشم»، «مسجد تاتار» و ... را نام برد. این شهرستان، قطب آموزشی منطقه سین‌کیانگ است و دانشگاه ملی سین‌کیانگ، دانشگاه کشاورزی، موسسه هنر، دانشگاه سرمایه‌گذاری و اقتصاد، دانشگاه علوم پزشکی، رصدخانه سین‌کیانگ و ... در این شهرستان مستقر هستند. این شهرستان، همچنین قطب و کانون حمل و نقل جاده‌ای، ریلی و هوایی و مقر شبکه‌های تلویزیونی و رسانه‌ای ایالت سین‌کیانگ است. این شهر به خاطر قرار گرفتن در حوزه جاده ابریشم باستانی و همچنین موقعیت ویژه آن در تبادلات منطقه‌ای دارای اهمیت ویژه‌ای است و با شهرهایی از کشورهای منطقه همچون «دوشنبه» تاجیکستان، «پیشاور» پاکستان، «بیشکک» قرقیزستان، «آلماتی» قزاقستان و همچنین شهرهایی از کشورهای دیگر همچون روسیه، فیلیپین، آمریکا و کره جنوبی، دارای پیمان همکاری و خواهرخواندگی می‌باشد. شهر «مشهد»، همسایه شرقی نیشابور نیز با اورومچی خواهرخوانده است. با نگاه به اینکه اورومچی، مرکز فرهنگی ترکستان چین، و یکی از شهرهای حوزه جاده ابریشم است و همچنین موقعیت و توانمندی بسیار ویژه آن در حوزه‌های تعاملات منطقه‌ای، گردشگری، اقتصادی و صنعتی، خواهرخواندگی نیشابور با این شهر، به عنوان یکی از گزینه‌های با اولویت بالا، پیشنهاد می‌گردد.

شینینگ: پایتخت اقامتگاه‌های تابستانی چین

«شینینگ Xining»، مرکز سیاسی، اقتصادی، علمی و فناوری، فرهنگی و ارتباطی استان چینگهای (در نیمه غربی کشور چین) و بزرگترین شهر فلات تبت است و بیش از دو میلیون نفر جمعیت دارد. این شهرستان بر لبه شرقی فلات چینگهای-ثبت و در بالادست رودخانه هوانگ‌شی قرار گرفته و به خاطر تابستان‌های خنکش، به لقب «پایتخت پاتوق تابستانی چین» شناخته می‌شود. پشم‌ریسی، منسوجات، تولید فرآورده‌های گوشتی و شیری، نمک و تجهیزات نور، مهم‌ترین صنایع شینینگ را در بر می‌گیرند. این شهرستان همچنین دارای ناحیه توسعه اقتصادی-فناوری ZETDZ می‌باشد که بر روی توسعه صنایع شیمیایی، دارویی، غذایی و زیست‌محیطی بر پایه فناوری‌های پیشرفته متمرکز است. شینینگ، محل همزیستی قومیت‌ها و مذهب‌های مختلف است و مسلمانان، بخشی از جمعیت این شهر را تشکیل می‌دهند. این ناحیه به عنوان سکونتگاه، دارای پیشینه‌ای بیش از 2100 سال می‌باشد و یکی از قطب‌های تجاری و شهرهای مهم جاده باستانی ابریشم بوده است. از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی شینینگ از دریاچه چینگهای و جزیره آن، مسجد زیبا و باشکوه دانگوان (یکی از بزرگترین مساجد شمال چین)، معبد کومبوم یا تا-ئر (وابسته به فرقه بودایی کلاه‌زرد، بابیش از 600 سال قدمت) و معبد بِیشان‌سی (یا معبد کوه شمال، که یک مرکز تائو است) نام برد. شینینگ، با در بر داشتن چندین دانشگاه و مرکز آموزشی، قطب آموزشی استان چینگهای به شمار می‌آید. شینینگ، درجایگاه یکی از شهرهای جاده ابریشم و دارای توانمندی‌های بالا در حوزه گردشگری و همچنین صنایع مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته (به ویژه با تکیه بر منابع طبیعی و بومی)، به عنوان یکی از گزینه‌های خواهرخواندگی با نیشابور، پیشنهاد می‌گردد.

مانگ‌شی؛ خانه طاووس و باغشهر ملی

«مانگ‌شی» (Mangshi) که شهر مانگ (Mang City) نیز نامیده می‌شود، یکی از شهرهای استان یون‌نان (Yunnan) در جنوب چین است که با کشور میانمار (برمه) هم‌مرز است. این شهر، مرکز سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، حمل و نقل و ارتباطات ولایت خودگردان دهُنگ‌ دای جینگپو (Dehong Dai-Jingpo) می‌باشد. داشتن فردوگاه بین‌المللی و قرارگیری در کریدور ارتباطی ریلی (راه‌آهن) چین-میانمار و همچنین سایر کشورهای همسایه چین در این منطقه، موقعیت ویژه‌ای را برای این شهر رقم زده است. مانگ‌شی به خاطر طبیعت و جاذبه‌های طبیعی پُربارش بلندآوازه است و به عنوان باغشهر ملی چین، شهر ملی سلامت، و شهر نمونه ملی شناخته می‌شود. افزون بر جاذبه‌های طبیعی، با در بر داشتن میراث تاریخی، فرهنگی و فولکلور گونه‌گون، در کشور چین و کشورهای دیگر جهان، با نام «خانه طاووس» نامیده می‌شود. مانگ‌شی، همچون نیشابور، یکی از شهرهای عضو شبکه جهانی بین‌شهری حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس  ICCN می‌باشد و با نگاه به توانمندی‌های دشت نیشابور که یکی از مناطق شاخص شرق کشور در زمینه تنوع جاذبه‌های طبیعی و میراث تاریخی-فرهنگی است، همکاری و همگرایی نیشابور و مانگ‌شی در زمینه گردشگری فرهنگی-تاریخی-طبیعت بسیار شایسته به نظر می‌رسد. بی‌گمان، خواهرخواندگی نیشابور و مانگ‌شی نه تنها زمینه‌های محتوایی و انگیزشی لازم را برای حرکت نیشابور (شهر کوچه‌باغ‌ها) به سوی تکوین ساختار ذاتی و تاریخی باغشهری فراهم می‌نماید بلکه به عنوان یک الگو، در زمینه خواهرخواندگی شهرهای عضو ICCN مطرح خواهد شد.

کاشغر؛ مروارید جاده ابریشم

شهر «کاشغَر، Kashgar» یکی از مهم‌ترین شهر‌های ایالت خودگردان سین‌کیانگ (=شین جیان) در شمال غربی کشور چین است. جمعیت کاشغر، بیش از 500000 نفر می‌باشد. 98 درصد جمهیت کاشغر را مسلمانان اویغور تشکیل می‌دهند. کاشغر، مرکز فرهنگ اسلامی در چین به شمار می‌آید. در کتیبه کعبه زرتشت، که در تخت جمشید واقع است، نام کاشغر در  کنار سغد، چاچ و ابرشهر (نیشابور) که مرکز آن نسا بوده، در شمار مناطق قلمرو شاپور ساسانی آمده است. کاشغر، یکی از پایگاه‌های تجارت پنبه چین است که از دوهزارسال قبل مرکز مبادلات اقتصادی و فرهنگی بین چین و جهان غرب از طریق جاده ابریشم بوده و دارای لقب «مروارید جاده ابریشم» می‌باشد. منابع گردشگری کاشغر بسیار غنی است. این شهر، با فرهنگ و تاریخ، آداب و رسوم و آثار باستانی ویژه خود، نماینده و نمونه شهرهای منطقه سین‌کیانگ بوده و هر سال شمار زیادی از مسافران را از کشورهای مختلف جهان، به خود جلب می کند. از نقاط مشترک و نمادین میان نیشابور و کاشغر می‌توان به: الف) همگامی پیشینه تاریخی به ویژه در دوره ساسانی؛ ب) دو شهر نامدار و عمده در مسیر جاده باستانی ابریشم؛ پ) نقش‌آفرینی به عنوان مراکز قدیمی علمی و فرهنگی اسلامی در دو منطقه خراسان و ترکستان اشاره نمود.

تورفان؛ دیار دست‌نوشته‌های باستانی

شهر «تورفان» یا «تورپان، Turpan»، مرکز ولایت تورفان، در شرق ایالت خودگردان سین‌کیانگ کشور چین قرار دارد. در سال 2003، این شهر 254000 نفر جمعیت داشته است و جمعیت ولایت (شهرستان) تورفان، 570000 نفر بوده است. این ناحیه یکی از حاصلخیزترین نواحی منطقه ترکستان چین و قطب مهم تولید انگور در این کشور است. از مهم‌ترین آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری تورفان می‌توان به «شهر باستانی گائو چان»، «غارهای هزار بودای بزکلیک»، «آرامگاه آستانه» و «کوه آتش» اشاره نمود. این منطقه از دیدگاه آیین‌ها، رسوم و غذای محلی، دارای توانمندی ویژه‌ای می‌باشد. اهمیت تاریخی تورفان، اساساً به دوره پیش از اسلامی آن باز می‌گردد. موقعیت تورفان وامدار قرار گرفتنش در مسیر جاده ابریشم است که از زمان باستان تا پایان سده‌های میانی، میان چین، ایران و غرب، مبادله تجاری و فرهنگی برقرار می‌کرد. ناحیه تورفان، از دیدگاه گنجینه دستنوشته‌ها (نسخه‌های خطی) در میان باستانشناسان و زبانشناسان دارای اهمیت ویژه‌ای است. در تورفان،‌ دستنوشته‌های‌ بسیاری‌، بیشتر درباره آیین ایرانی‌ مانی‌، به‌ زبان‌های‌ ایرانی‌ (فارسی‌ میانه‌، پارتی‌، سُغدی‌، فارسی‌نو و یک‌ قطعه‌ به‌ زبان‌ بلخی‌) و زبانهای‌ غیر ایرانی‌ (مانند ترکی‌ اویغوری‌، چینی‌ و تُخاری‌) یافت‌ شده‌ که‌ متعلق‌ به‌ فاصله‌ میان‌ سده‌های‌ سوم‌ تا دهم‌ میلادی‌ است. با نگاه به اینکه؛ الف) تورفان و نیشابور، دو تن از شهرهای مهم مسیر جاده ابریشم بوده‌اند؛ ب) نقش‌آفرینی این دو شهر به عنوان مراکز ویژه آیینی ایرانی. نیشابور؛ جایگاه آذر برزین مهر و آیین زردشتی و تورفان؛ از مراکز آیین مانی؛  پ) جایگاه آنها به عنوان دو تن از شهرهای تاثیرگذار دوران اسلامی در منطقه خود؛ طرحریزی و پیگیری همکاری‌ها و پیوندهای فرهنگی میان این دو شهر، شایسته به نظر می‌رسد. گفتنی است دستنامه‌ای آموزشی مربوط به آیین مانی، کشف شده در نیشابور، در دست است که در فصلنامه زبان‌شناخت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (تابستان 1392، ص 45-57) به این قطعه دست‌نویس مانوی نیشابور، اشاره گردیده است.

ختن: نامی آشنا در ادبیات پارسی

«ختن، Hotan»، در جنوب شرقی ایالت خودمختار سین‌کیانگ در شمال غربی چین، قرار گرفته. ختن بر اساس سرشماری 2010 بیش از 320000 نفر جمعیت داشته است. اقتصاد این ناحیه، بر کشاورزی استوار است و یکی از قطب‌های تولید ابریشم در چین می‌باشد. از محصولات معروف دیگر ختن می‌توان به سنگ یشم و قالی اشاره نمود. ختن، به خاطر مُشک (ماده‌ای خوشبو) آهوی ختنی در ادبیات فارسی بسیار معروف است. این واحه، محل اتصال شاخه‌های جنوبی و غربی (هند و ایران) به چین است و در واقع جایی است که در آن به راحتی، نه تنها کالاها و فناوری‌ها بلکه فلسفه و ادیان، از فرهنگی به فرهنگ دیگر منتقل می‌شده است. این ناحیه با قدمت سکونتگاهی بیش از 2000 سال، به عنوان یکی از توقفگاه‌های اصلی جاده باستانی ابریشم، دارای پیشینه تاریخی قابل توجهی به عنوان پایگاه پراکنش آیین بودایی در آسیای مرکزی است و اولین مرکز بودیسم در چین به شمار می‌آید و در دوران اسلامی، یکی از شهرهای مهم اسلامی منطقه بوده است. از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ختن می‌توان به مسجد جامع، بازار و صنایع دستی بومی، ویژگی‌های فرهنگی و آیین‌های بومی آن اشاره نمود.

طرحی از آیینه و خورشید دارم پیش رو

آفتــاب صبــح نیشابور، می‌خــواند مــرا

«یار خراسانی»