گویان فرهنگی؛ نگاهی به پیوندهای فرهنگی نیشابور، جوین و جغتای از دریچه معجم‌البلدان

 

خراسان، به خاطر نقش برجسته و بی‌همتایی که در تحولات و سامان تاریخ و فرهنگ ایران و جهان اسلام داشته است، یکی از نامدارترین و بالنده‌ترین سرزمین‌های حوزه تمدنی ایران، غرب قاره کهن و جهان اسلام به شمار می‌آید. در سنت جغرافیای تاریخی است که از قدیم، این سرزمین بزرگ را چهار بخش یا «ربع» نموده‌اند که این بخش‌ها به نام چهار کرسی خراسان بزرگ که عبارتند از بلخ، مرو، نیشابور و هرات، نامیده می‌شوند. سرزمین کهن «گویان» یا «کویان» که در سده‌های هجری‌، «جوین» نام گرفته، یکی از ولایت‌های عمده و بنیادین ربع غربی خراسان بزرگ است که پیشینه‌ تاریخی دیربنه و چهره فرهنگی بشکوه و برومند دارد. این پشتوانه تاریخی و فرهنگی و دیگر توانمندی‌های اقلیمی، سرزمین گویان را به یکی از پایدارترین ولایت‌های غرب خراسان (ربع نیشابور) تبدیل نموده است چنانکه از ولایات پُرشمار خراسان غربی که «نیشابور»، «نسا»، «توس»، «جام»، «باخرز»، «زوزن»، «خواف»، «بشت»، «بیهق»، «جاجرم»، «جوین»، «اسفراین»، «ارغیان»، «استوا» و ... در زمره آنهاست؛ «گویان»، یکی از چند ولایتی است که هنوز هم با همان نام کهن، در جغرافیای روزگار ما نیز حضور دارد.

گنجینه سفالینه‌های نیشابور در موزه هنر آسیایی سانفرانسیسکو

در کارگـــه کـوزه‌گــــری رفتــــم دوش

دیدم دو هزار کوزه گویا و خموش ناگاه
هـر یک بـه زبــان حـــال، با من گفتند

کــو کوزه‌گــر و کوزه‌خــر و کوزه‌فـروش

این رباعی  از «خیام»، دستمایه آفرینش یکی از نمادهای شهری نیشابور شده است. پیکره‌های بزرگ دوگانه کوزه که در دل آنها پیکره‌هایی از کوزه‌گر و کوزه‌خر و کوزه‌فروش جای گرفته، در بافت تاریخی شهر، در میدانگاه پیشین باغ عمارت امین‌الاسلامی، خودنمایی می‌کند و حضور همواره چکامه‌های چهارگانی خیام را در بطن زندگی مردمان زادگاهش، یادآور می‌شود. خیام، شاعر فلسفه هستی است و کیمیای خاک و دست‌ساخته‌های برآمده از آن؛ همچون کوزه و سبو و خشت، دست‌یار اندیشه حکیم نشابور می‌شوند تا این اندیشمند شرقی از پایگاه فرهنگ ایران، اینچنین؛ عمر کوتاه انسان و گذر لحظه به لحظه زمان را به جهانیان گوشزد می‌کند. بی‌گمان هر نویسنده و شاعر و هنرمند و اندیشمندی، هر آفریننده‌ای، بخشی از مصالح اثرش را از محیط زندگی‌اش وام می‌گیرد. اگر شعر خیام، واژگانی سفالین دارد؛ از اینست که زادگاه و پایگاه زندگی خیام، نسبتی ژرف با خشتگان پدیدارساز سخن جاندار و موزون این رباعی‌سرای پُرآوازه ایرانی دارد. نیشابور، سرزمین سفالینه‌های بدیع و خیال‌انگیز است.

چنانکه تاریخ هنر و صنعت سفالگری بشر را بنگریم؛ نیشابور، دیار خیام، یکی از مراکز بزرگ و نامدار فن سفالگری است. هنرمندان سفالگر نیشابوری، با آمیزش نگاره‌های فلزکاری دوره ساسانی ایران با هنر خوشنویسی اسلامی دوره عباسی و الهام‌گیری از فن و نگارگری چینی، هنر و صنعت سفالگری را به مرتبه‌ای از زیبایی و کمال و الهام‌بخشی رسانیدند که در تاریخ، بی‌نظیر است. سفالینه‌های نیشابور، افزون بر ارزش‌های هنری، تاریخی و تکنیکی، آثار کم‌نظیری برای مطالعه خط کوفی تحریری و تزئینی به شمار می‌آیند. اهمیت سفال نیشاپور به گونه‌ای است که کمتر موزه‌ای را در سرتاسر جهان، توان یافت که نمونه‌ای از سفالینه‌های نشابور را در گنجینه و نمایشگاه خود، فراگرد نیاورده باشد. موزه هنر آسیایی (Asian Art Museum) یکی از مجموعه‌داران سفالینه‌های نیشابور است.

پیشنهاد ثبت «روز بزرگداشت فضل‌ بن شاذان نیشابوری؛ روز فقه و کلام» در تقویم رسمی کشور

 

بنا بر اعلام پایگاه وب همایش ملی فضل بن شاذان نیشابوری، در آذرماه 1394، نخستین همایش ملی بزرگداشت این عالم جلیل‌القدر برگزار می‌گردد. در پایگاه ملی همایش؛ محورهای موضوعی، تاریخ‌های مهم، شیوه‌نامه نگارش مقاله، چگونگی دریافت مقاله و سایر اطلاعات مورد توجه پژوهشگران و علاقمندان آمده است. خبر نیک برگزاری همایش فضل بن شاذان نیشابوری، بهانه‌ای است که همراه با نگاهی فشرده به جایگاه علمی این دانشمند بلندپایه و آثار منتشر شده درباره او، پیشنهاد ثبت «روز بزرگداشت فضل بن شاذان نیشابوری؛ روز فقه و کلام اسلامی» در تقویم رسمی کشور، را مطرح نماییم.      

نیشابور و اکوتوریسم: قله شیرباد، بام خراسان

  

تصویر با اندازه بزرگ  

نیشابور، در جایگاه «گرانیگاه تاریخ و فرهنگ خراسان»، «نماد تاریخ و فرهنگ ایران» و «ام‌البلاد فرهنگی در تاریخ و تمدن جهان اسلام»، دارای چنان چهره و پیشینه فرهنگی ویژه‌ای است که این کهن‌دیار را، یگانه همتای خراسانی دیگر فرهنگ‌شهرهای کهن ایران، برنمایانده. اما باید انصاف داد و بازگفت که؛ این چهره و پیشینه فرهنگی چنان گسترده و سنگین و پُربار است که بر روی دیگر توانمندی‌های اقلیم نیشابور، سایه‌ای بزرگ افکنده و آنها را دیر-پدیدار ساخته است. یکی دیگر از توانمندی‌ این سرزمین، اقلیم رنگارنگ و جاذبه‌های طبیعی گونه‌گون آن است؛ چونان‌که از یک سوی، در جنوب دشت نیشابور، با چهره‌ای کویری و بیابانی و نمک‌زار و پوشش گیاهی تاق و گز، رو برو می‌شویم؛ در چند-ده کیلومتر آنسو‌تر و در میانه‌های دشت، کشتزارها و باغستان‌ها و فضاهای روستایی پی‌در پی، گسترده می‌شود، و کمی‌آنسوتر، نوار شمالی، از شرق تا غرب، چهره‌ای کوهستانی با رودکده‌هایی بهشت‌آسا به خود می‌گیرد.

روز ملی خراسان از دیدگاه رسانه ها (دانلود فایل های صوتی و تصویری)

 

دهم تیر، «روز ملی خراسان» نام گرفته است. علت این نام‌گذاری سالروز ورود امام رضا (ع) به خراسان است. هر ساله، در روز ملی خراسان، مراسم استقبال از کاروان نمادین امام هشتم (ع) در نیشابور برگزار می‌شود. به همین مناسبت پوشش خبری فرهنگی و رسانه ای این روز را مشاهده نمایید:

رادیو فرکانس :

برنامه ایستگاه نیشابور (ویژه سالروز ورود امام رضا علیه السلام به نیشابور) لینک دریافت صوتی

شبکه خبر (IRINN)؛

گزارش تصویری خبرنگار نیشابور از بزرگداشت روز ملی خراسان  لینک | لینک دریافت ویدئو

منبع : http://binalud.blogsky.com