ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 |
خراسان، به خاطر نقش برجسته و بیهمتایی که در تحولات و سامان تاریخ و فرهنگ ایران و جهان اسلام داشته است، یکی از نامدارترین و بالندهترین سرزمینهای حوزه تمدنی ایران، غرب قاره کهن و جهان اسلام به شمار میآید. در سنت جغرافیای تاریخی است که از قدیم، این سرزمین بزرگ را چهار بخش یا «ربع» نمودهاند که این بخشها به نام چهار کرسی خراسان بزرگ که عبارتند از بلخ، مرو، نیشابور و هرات، نامیده میشوند. سرزمین کهن «گویان» یا «کویان» که در سدههای هجری، «جوین» نام گرفته، یکی از ولایتهای عمده و بنیادین ربع غربی خراسان بزرگ است که پیشینه تاریخی دیربنه و چهره فرهنگی بشکوه و برومند دارد. این پشتوانه تاریخی و فرهنگی و دیگر توانمندیهای اقلیمی، سرزمین گویان را به یکی از پایدارترین ولایتهای غرب خراسان (ربع نیشابور) تبدیل نموده است چنانکه از ولایات پُرشمار خراسان غربی که «نیشابور»، «نسا»، «توس»، «جام»، «باخرز»، «زوزن»، «خواف»، «بشت»، «بیهق»، «جاجرم»، «جوین»، «اسفراین»، «ارغیان»، «استوا» و ... در زمره آنهاست؛ «گویان»، یکی از چند ولایتی است که هنوز هم با همان نام کهن، در جغرافیای روزگار ما نیز حضور دارد.
ادامه مطلب ...
نیشابور و جوین، دو دیار کهن از دیارگان حوزه جغرافیای تاریخی خراساناند. جوین، زادگاه و خاستگاه دانشمندان، فقیهان و محدثان بزرگ و نامدار جهان اسلام و نیشابور، کرسی ربع غربی خراسان کهن و یکی از پایگاههای عمده علمی و فرهنگی جهان اسلام و ایران سدههای نخستین و میانه هجری است. این هر دو دیار، دارای پیشینه فرهنگی پُربار و گرانمایهاند و هر یک، نقشی ماندگار و پایدار از هویت تاریخی و فرهنگی خراسان بزرگ و کهن را پدید آوردهاند. پیوستگیها، همبستگیها و دلبستگیهای جغرافیایی و تاریخی، ارجمندترین پیشداشته و میراث فرهنگی دو دیار کهن جوین و نیشابور است که میتواند سرمایهای ارجمند برای توسعه فرهنگی و همکاریهای اقتصادی در آینده باشد. این نوشتار، همراه با بازشناسی چهره تاریخی و فرهنگی جوین کهن، نگاهی به پیوندهای تاریخی و فرهنگی نیشابور و جوین داشته و همچنین «امامالحرمین» را به عنوان یک چهره علمی-فرهنگی مشترک و نماد همگرایی و همیاری این دو دیار کهن، معرفی نموده و سرانجام، به زمینههای پیشنهادی همکاری نیشابور و سرزمین جوین (شهرستانهای جوبن، جغتای و میامی؛ در جغرافیای امروز) پرداخته است.
ابوعبدالله حاکم نیشابوری:
«ولایت جوین؛ منشاء اولیاء و علما، قری و قنوات در عمارات به حد غایات به یکدیگر قریب،
چنانچ همه را به مثابه یک ربع مسکون یک مملکت، توان گفت.»
«تاریخ نیسابوریّین» که امروزه با نام «تاریخ نیشابور» شناخته میشود نام کتابی است که در قرن چهارم هجری، به قلم ابوعبدالله حاکم نیشابوری نگاشته شده است. به گفته دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، «این کتاب، یکی از مهمترین کتابهایی است که اهل فن را در شکلگیری ساختار تمدن ایران عصر اسلامی، به ویژه قرن سوم و چهارم هجری که دوران زرین فرهنگ ایران عصر اسلامی است یاری میدهد.» از نگاهی دیگر؛ کتاب تاریخ الحاکم، کتاب تاریخ و شناسنامه عالمان و دانشمندان ربع غربی خراسان بزرگ است که در جغرافیای امروز، بر استانهای خراسان شمالی، رضوی و جنوبی مطابقت مینماید.
در این نوشتار، به بازبینی چهره تاریخی و فرهنگی جوین، به عنوان یکی از ولایتهای کهن و نامدار ربع غربی خراسان بزرگ، با نگاه به کتاب تاریخ الحاکم میپردازیم و در فرجام گفتار، همبستگیهای دیرین و ژرف جوین و نیشابور را به عنوان سرمایهای ارجمند در راستای برنامههای توسعه آینده، در پیش نگاه و اندیشه خواهیم داشت.
ادامه مطلب ...