روز ملی خراسان

 

 

سفر تاریخی امام هشتم شیعیان (ع) به خراسان و حضور ایشان در بلاد خراسان و از جمله در شهر کهن و گرانیگاه  تاریخی و فرهنگی آن، نیشابور، در سال دویست هجری، اهمیت خاص و نقشی سرنوشت‌ساز در گسترش فرهنگ شیعی دارد. توجه خاص آن حضرت به فرهنگ‌پروری مردم این دیار و بیان حدیث معروف «سلسله‌الذهب» در میان جمعیت انبوه مردم، محدثان، اندیشمندان، نویسندگان مشتاق سرزمین نیشابور، در منابع تاریخی و حدیثی پُرشماری به ثبت رسیده است. از این روی، سالروز ورود امام علی بن موسی‌الرضا به نیشابور (دهم تیرماه) را «روز ملی خراسان» نام نهاده و شهر نیشابور به «شهر حدیث سلسلة‌الذهب»، «شهر قلمدانهای مرصّع» و «مدینه‌الرضا» نامور گردیده است. دهم تیرماه، روز ملی خراسان است.

روز حدیث توحید، روز تبلور تاریخ، روز ملّی خراسان

دهم تیرماه، «روز ملی خراسان» است. دیّاران خطّه خراسان، این روز را به یادکرد سالروز ورود حضرت امام رضا علیه‌اسلام به خراسان و میزبانی شکوهمند و آبرومند خراسانیان از آن امام همام، بزرگ و گرامی داشته و آیین‌هایی در جای جای این دیار، به مناسبت این روز برگزار می‌گردد. در اویل قرن سوم هجری، کاروان حضرت ثامن‌الحجج (ع) از «طبس» در جنوب شرقی، وارد خراسان گردید و سپس با طی مسیر در منطقه ترشیز یا «کاشمر» کنونی و با در پشت سر گذاشتن «فدیشه»، وارد شهر کهن «نیشابور» شد و پس از اقامتی در این شهر، با پیمودن مسیر اسپریس (قدمگاه)، «ده‌سرخ»، «توس»، و «سرخس»، به مقصد خود، «مرو» رسید.

دیدار با میراث عرفانی شرق؛ از بسطام تا شادیاخ

 

در بیست و پنجم فروردین ۱۳۹۴ خورشیدی، همزمان با روز ملی بزرگداشت شیخ فریدالدین عطار، آیین «خواهرخواندگی نیشابور و شاهرود» برگزار گردید. بدین‌گونه، دو شهرستان مهم استان‌های خراسان و سمنان، با تکیه بر پیشینه‌ها و داشته‌های همگون فرهنگی، تاریخی و اقلیمی، برای همکاری‌های گسترده‌تر و ژرف‌تر، همپیمان و همداستان شدند. بی‌گمان، پیشینه‌ و پیوندهای فرهنگی این دو دیار، از کارسازترین انگیزه‌های پیمان همکاری و همگرایی آنهاست. چهره درخشان این دو دیارگان، در گستره عرفان، یکی از شایان‌ترین رویه‌های این پیوند فرهنگی است. چنانکه اگر بخواهیم پیشینه عرفان، معرفت‌جویی و آزاداندیشی مردمان ایران بزرگ را در کتابی فراگرد آوریم؛ نام و سخن و مرام نامدارانی همچون بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، ابراهیم ادهم، سعید بن سلام مغربی، فریدالدین عطار نیشابوری و چون اینها، برگ‌های زرین و گرانمایه‌ای از آن را در بر می‌گیرند.

امام‌الحرمین، حلقه پیوند نیشابور و جوین

  

نیشابور و جوین، دو دیار کهن از دیارگان حوزه جغرافیای تاریخی خراسان‌اند. جوین، زادگاه و خاستگاه دانشمندان، فقیهان و محدثان بزرگ و نامدار جهان اسلام و نیشابور، کرسی ربع غربی خراسان کهن و یکی از پایگاه‌های عمده علمی و فرهنگی جهان اسلام و ایران سده‌های نخستین و میانه هجری است. این هر دو دیار، دارای پیشینه فرهنگی پُربار و گرانمایه‌اند و هر یک، نقشی ماندگار و پایدار از هویت تاریخی و فرهنگی خراسان بزرگ و کهن را پدید آورده‌اند. پیوستگی‌ها، همبستگی‌ها و دلبستگی‌های جغرافیایی و تاریخی، ارجمندترین پیشداشته و میراث فرهنگی دو دیار کهن جوین و نیشابور است که می‌تواند سرمایه‌ای ارجمند برای توسعه فرهنگی و همکاری‌های اقتصادی در آینده باشد. این نوشتار، همراه با بازشناسی چهره تاریخی و فرهنگی جوین کهن، نگاهی به پیوندهای تاریخی و فرهنگی نیشابور و جوین داشته و همچنین «امام‌الحرمین» را به عنوان یک چهره علمی-فرهنگی مشترک و نماد همگرایی و همیاری این دو دیار کهن، معرفی نموده و سرانجام، به زمینه‌های پیشنهادی همکاری نیشابور و سرزمین جوین (شهرستان‎های جوبن، جغتای و میامی؛ در جغرافیای امروز) پرداخته است. 

خیام ، فیتز جرالد و پیشنهاد خواهرخواندگی «نیشابور» و «وودبریج»

 چهره جهانی حکیم نیشابور:

حکیم عمر خیام نیشابوری، از شخصیت‌های یگانه تاریخ فرهنگی ایران و سخن‌سرایان زبان پارسی است. حکیم نیشابور، با ریختن اندیشه خود در «رباعی» -از کوتاه‌ترین قالب‌های شعر فارسی-، با زبان و بیانی موجز و مختصر، چنان محبوبیت، تاثیرگذاری و آوازه‌ای در میان جهانیان، یافته که سخن هیچ یک از نامداران چامه‌سرایان پارسی، از جمله مولوی و فردوسی و حافظ و عطار و سعدی، این ژرفای نفوذ و گستره فراگیری را نیافته است. خیام، سرشناس‌ترین شاعر ایرانی در میان مردمان سرتاسر دنیاست، چنانکه استاد مجتبی مینوی نیز می‌گوید: «خیام، تنها متفکر ایرانی است که زنده و پاینده بودن نام و گفته او، در میان تمام دنیا مسلم است»(1) به گونه‌ای که، هرساله در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی سراسر جهان و به‌ ویژه در قلمرو اروپا، آیین‌های گوناگونانی، برای بزرگداشت خیام برگزار می‌شود. همچنین، نام‌گذاری مکان‌هایی در کشورهای مختلف به نام خیام، و نام‌گذاری یک سیارک در منظومه شمسی، توسط «ناسا»، نشان‌دهنده شهرت جهانی، شاعر رباعی‌سرای ایران است. بسیاری از شعرهای خیام، به مرور زمان، به ضرب‌المثل تبدیل شده‌اند. محبوبیت شعرهای خیام در جای جای جهان، به اندازه‌ای است که افرادی مثل آبراهام لینکلن و ولادیمیر پوتین از خواندن رباعیات خیام، سخن گفته‌اند.(2)