نیشابور؛ سرزمین مهر (گزیده‌ای از سرمایه‌های تاریخی - فرهنگی و جاذبه‌های گردشگری نیشابور)

لینک دانلود کتابچه «نیشابور، سرزمین مهر»

آیین روز ملی خراسان، ورود امام رضا به نیشابور

برنامه‌های سالروز ورود امام هشتم شیعیان و «روز ملی خراسان» در نیشابور از روز نهم تیرماه با حرکت نمادین کاروان استقبال از امام هشتم شیعیان، روز یکشنبه ٩ تیرماه در روستای فدیشه آغاز شد، این کاروان در دهم تیرماه، بعد از گلباران بقعه بی بی شطیطه به سمت مسجد جامع نیشابور حرکت کرد. حرکت نمادین کاروان امام رضا در آیین روز ملی ایران، با برنامه‌ها و مراحلی سمبلیک در شهر نیشابور، مرکز فرهنگی خراسان، اجرا می‌شود.  

نیشابور، پایتخت فرهنگی خراسان

- خراسان و ریشه‌های ژرفناک آن؛

«خُراسان»؛ «خاور‌زمین»؛ «سرزمین خورشید»؛ در جغرافیای کهن، منطقه‌ای است که به طور سنتی به سرزمین‌های شرق کویر نمک تا ترکستان و هندوستان در شرق و ماوراءالنهر در شمال و به سرزمین‌های فراسوی هرات در جنوب، محدود بوده است. خراسان از زمان ساسانیان به این سوی، نامی سنتی و کلی برای اشاره به نواحی شرقی ایران امروزی و بخش‌هایی عمده از کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و بخش‌هایی از قرقیزستان امروزی به کار می‌رفته است. خراسان، یکی از سرزمین‌های گرانمایه و نامدار «ایران فرهنگی» و میراث فرهنگی، معنوی، تاریخی و حافظه جهانی مشترک ایران و همسایگاه خاوری آن است که سهم سترگی در تمدن و فرهنگ بشری داشته. خراسان، در دوران پیش از اسلام، خاستگاه امپراتوری اشکانی پارتیان و در دوران اسلامی، خیزشگاه حکومت‌های ایرانی چون طاهریان و صفاریان و سامانیان بوده و مهد پیدایش و پرورش زبان فارسی دری و پایگاه بزرگترین دانشمندان تمدن ایران، جهان اسلام و دنیای سده‌های نخستین و میانه هجری است. 

روز حدیث توحید، روز تبلور تاریخ، روز ملّی خراسان

دهم تیرماه، «روز ملی خراسان» است. دیّاران خطّه خراسان، این روز را به یادکرد سالروز ورود حضرت امام رضا علیه‌اسلام به خراسان و میزبانی شکوهمند و آبرومند خراسانیان از آن امام همام، بزرگ و گرامی داشته و آیین‌هایی در جای جای این دیار، به مناسبت این روز برگزار می‌گردد. در اویل قرن سوم هجری، کاروان حضرت ثامن‌الحجج (ع) از «طبس» در جنوب شرقی، وارد خراسان گردید و سپس با طی مسیر در منطقه ترشیز یا «کاشمر» کنونی و با در پشت سر گذاشتن «فدیشه»، وارد شهر کهن «نیشابور» شد و پس از اقامتی در این شهر، با پیمودن مسیر اسپریس (قدمگاه)، «ده‌سرخ»، «توس»، و «سرخس»، به مقصد خود، «مرو» رسید.

فرهنگ‌شهر ملّی؛ نیشابور و بنیادهای هویت ملی ایران

 

کتاب‌ها، رسالات و منابع تاریخی، عنوان‌های پُرشماری برای نیشابور، ثبت کرده‌اند که هر یک، به یکی از ویژگی‌های این شهر و یا زمینه‌ای از ابعاد باشندگی و بالندگی این دیار، اشاره می‌نمایند؛ «دارالاماره» و «دارالمُلک» (موقعیت سیاسی و اداری)، «دهلیز مشرق» (موقعیت ژئوپلیتیک و ارتباطی)، «تجارتخانه خاور و باختر»، «خزانه مشرق» (موقعیت تجاری و باراندازگاهی)، «دارالعلم»، «معدن فضلا و منبع علما» (موقعیت علمی)، «چشم خراسان»، «ام‌البلاد»، «ایرانشهر» (موقعیت منطقه‌ای)، «کلانشهر مشرق‌زمین»، «جهانشهر»، «شادجهان»ام‌البلاد المسلمین (موقعیت بین‌المللی) و ... این لقب‌ها، نشان‌نام‌های پویایی، پایندگی و پویندگی نیشابور در درازنای تاریخ است و هر کدام، رویه‌ای از نماهای فرهنگی و تمدنی این کهن‌شهر ایرانی را نمودار می‌سازد.

حضور پیوسته و ژرف در بستر تاریخ ایران اسلامی، مادرشهر خراسان را در ردیف فرهنگ‌شهرهای شاخص ایران، از دیدگاه دربرگیرندگی و پدیدآرندگی عناصر «هویت ملی ایرانی»، قرار داده است. صاحبنظران و کارشناسان، بنیاد هویت ملی ایران را دربرگیرنده عناصر و مولفه‌هایی همچون «تاریخ ایران»، «سرزمین و جغرافیا»، «میراث سیاسی و نهاد دولت»، «میراث فرهنگی»، «جامعه و مردم»، «دین و مذهب» دانسته‌اند. ما در این نوشتار، به یادکرد مختصری از ارجمندی‌ها و نقش‌آفرینی نیشابور در «بنیان هویت ملی ایران»، با نگاه به عناصر یادشده، خواهیم پرداخت و بر این باوریم همان‌گونه که «مادرشهر خراسان»، با عنوان «نماد فرهنگ و تاریخ ایران» شناخته می‌شود می‌تواند به عنوان یکی از شهرهای توانمند و پُرمایه کشورمان، در زمینه تقویت روزافزون همبستگی ملی و همچنین یک موجودیت بالفعل، واقعی و در عین حال پربار و نمادین در تحکیم نظام ارزشی ایرانی-اسلامی کشورمان، نقش‌آفرینی نماید.