نیشابور، پایتخت فرهنگی خراسان

- خراسان و ریشه‌های ژرفناک آن؛

«خُراسان»؛ «خاور‌زمین»؛ «سرزمین خورشید»؛ در جغرافیای کهن، منطقه‌ای است که به طور سنتی به سرزمین‌های شرق کویر نمک تا ترکستان و هندوستان در شرق و ماوراءالنهر در شمال و به سرزمین‌های فراسوی هرات در جنوب، محدود بوده است. خراسان از زمان ساسانیان به این سوی، نامی سنتی و کلی برای اشاره به نواحی شرقی ایران امروزی و بخش‌هایی عمده از کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و بخش‌هایی از قرقیزستان امروزی به کار می‌رفته است. خراسان، یکی از سرزمین‌های گرانمایه و نامدار «ایران فرهنگی» و میراث فرهنگی، معنوی، تاریخی و حافظه جهانی مشترک ایران و همسایگاه خاوری آن است که سهم سترگی در تمدن و فرهنگ بشری داشته. خراسان، در دوران پیش از اسلام، خاستگاه امپراتوری اشکانی پارتیان و در دوران اسلامی، خیزشگاه حکومت‌های ایرانی چون طاهریان و صفاریان و سامانیان بوده و مهد پیدایش و پرورش زبان فارسی دری و پایگاه بزرگترین دانشمندان تمدن ایران، جهان اسلام و دنیای سده‌های نخستین و میانه هجری است. 

نیشابور؛ ققنوس کتاب، سیمرغ فرهنگ (طرحی برای پایتخت کتاب ایران)

- نیشابور، پایتخت کتاب ایران:

در پی آیینی که در هفدهم اسفندماه 1394 در تالار وحدت (تهران) و با حضور اسحاق جهانگیری (معاون اول رئیس جمهور)، علی جنتی (وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی)، سعداله نصیری قیداری (سرپرست کمیسیون ملی یونسکو- ایران)، سیدرضا صالحی امیری (رئیس کتابخانه ملی ایران)، سید عباس صالحی؛ (معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) و جمعی از مردم فرهنگ‌دوست و مسولین برگزار گردید، شهر نیشابور، توانست پس از رقابت با 99 شهر کشور در مرحله مقدماتی و 15 شهر، در مرحله نهایی، عنوان «پایتخت کتاب ایران» را از آن خود نماید. (آگاهی بیشتر)

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیشابور در این باره، گفته است: «به دلیل اجرای مناسب برنامه‌های سال گذشته، تدوین و ارائه برنامه‌های نوآورانه، مشارکت‌جویانه، موثر و منسجم، توجه به پیشینه فرهنگی و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی؛ لوح افتخار دو وزیر کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و لوح تقدیر کمیسیون ملی یونسکو به همراه تأسیس یک باب کتابخانه، تسهیلات مناسب برای تأسیس، نوسازی و تجهیز کتاب‌فروشی‌ها و مراکز توزیع و حمایت از طرح‌های برگزیده ترویج کتاب‌خوانی توسط بانک و بنیاد ملت و ۲۰ میلیارد ریال اعتبار فرهنگی از سوی استانداری خراسان رضوی اهدا شد به رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرماندار، دبیر انجمن مردمی سیمرغ و شهردار به نمایندگی از مردم فرهیخته و کتاب‌دوست شهر تاریخی نیشابور به عنوان پایتخت کتاب ایران.» (متن کامل خبر) 

جغرافیای جوین، و پیوندهای فرهنگی آن با نیشابور (از دیدگاه یاقوت حموی)

گویان و  پیوندهای فرهنگی:

جوین یا گویان، سرزمینی است گسترده و حاصلخیز در خراسان؛ که در جغرافیای امروز، شهرستان‌های جغتای و جوین و حدی از باختر و خاور این دو شهرستان را در بر می‌گیرد. «آزادوار»، «فریومد»، «آق‌قلعه»، «جغتای» و «نقاب»، از مراکز عمده حاکمیتی و اداری این سرزمین، از روزگاران کهن تا امروز بوده و دو شهر «جغتای» و «نقاب»، مراکز دو شهرستان‌ عمده دشت جوین در امروز، یعنی شهرستان‌های «جغتای» و «جوین»، می‌باشند. جوین، از دوران‌های کهن همواره، حلقه ارتباطی میان بسطام و نیشاپور (ابرشهر) بوده و قرارگیری این نقاط، در مسیر جاده تاریخی ابریشم، ژرفا و بار فرهنگی تعاملات آنان را، عمق و محتوای ویژه‌ای بخشیده است. این پیوندها و همبستگی‌های  فرهنگی که ریشه در تاریخ پُردرازنای مشترک مردمان نیشابور، جوین و بسطام دارد، میراثی گرانبها و سرمایه‌ای ارجمند در راستای همکاری‌های ژرف و گسترده میان این سه کهن‌دیار نامدار خاوران ایران به شمار می‌آید. در اینجا، همراه با معرفی مختصر یکی از جغرافیدانان بزرگ قرن ششم و هفتم هجری و اثر معروف وی، ترجمه فارسی بخشی از کتاب او که به «جوین و مشاهیر آن» پرداخته است را بازخوانی می‌نماییم.

فرخ تمیمی؛ از نیشابور تا شعر ملّی

فرخ تمیمی؛ شاعر، نویسنده و مترجم نامدار معاصر (1312-1381 خورشیدی)، در بهمن 1312 خورشیدی در نیشابور به دنیا آمد. اسفندماه سیزدهمین سالگرد درگذشت فرخ تمیمی است؛ شاعری که شعر را با درون‌مایه ملی آغاز کرد.

به گزارش خبرنگار ادبیات ایسنا، فرخ تمیمی ۱۱ بهمن ۱۳۱۲ خورشیدی در نیشابور به دنیا آمد. او فرزند میرزا محمد خان طالقانی از مردم طالقان و از خویشاوندان دکتر ابراهیم حشمت طالقانی، همرزم میرزا کوچک‌خان جنگلی بود. پدرش در جریان انقلاب مشروطه و در هنگام زمامداری محمدولی خان تنکابنی با سران نهضت جنگل تماس نزدیک داشت و یکی از آزادی‌خواهان و نویسندگان کمیته انقلاب مشروطیت رشت به شمار می‌رفت و از سوی حکومت دو بار مأمور مذاکره با سران نهضت جنگل شد. 

یادی از زنده‌یاد استاد حیدر یغمای نیشابوری

دوم اسفندماه، بیست و هشتمین سالگرد درگذشت استاد حیدر یغمای نیشابوری است. مطلبی که در زیر می‌خوانید در خبرگزاری آریا به یادبود درگذشت این چامه‌سرای مردمی و نامدار نیشابوری، منتشر شده است.

به یادبود بیست و هشتمین سال درگذشت حیدر یغما شاعر خشتمال نیشابوری

خبرگزاری آریا- حیدر یغما شاعر خشتمال نیشابوری  در سال 1302 در قریه صومعه از روستاهای  بخش مرکزی نیشابور دیده به جهان گشود، و دوران کودکی خود را در این روستا سپری کرد.

در خراسان آن قدر گوهر بپاشم از ادب

تا بَرَندی تحـفه در شیراز از آستــان من