نیشابور؛ ققنوس کتاب، سیمرغ فرهنگ (طرحی برای پایتخت کتاب ایران)

- نیشابور، پایتخت کتاب ایران:

در پی آیینی که در هفدهم اسفندماه 1394 در تالار وحدت (تهران) و با حضور اسحاق جهانگیری (معاون اول رئیس جمهور)، علی جنتی (وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی)، سعداله نصیری قیداری (سرپرست کمیسیون ملی یونسکو- ایران)، سیدرضا صالحی امیری (رئیس کتابخانه ملی ایران)، سید عباس صالحی؛ (معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) و جمعی از مردم فرهنگ‌دوست و مسولین برگزار گردید، شهر نیشابور، توانست پس از رقابت با 99 شهر کشور در مرحله مقدماتی و 15 شهر، در مرحله نهایی، عنوان «پایتخت کتاب ایران» را از آن خود نماید. (آگاهی بیشتر)

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیشابور در این باره، گفته است: «به دلیل اجرای مناسب برنامه‌های سال گذشته، تدوین و ارائه برنامه‌های نوآورانه، مشارکت‌جویانه، موثر و منسجم، توجه به پیشینه فرهنگی و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی؛ لوح افتخار دو وزیر کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و لوح تقدیر کمیسیون ملی یونسکو به همراه تأسیس یک باب کتابخانه، تسهیلات مناسب برای تأسیس، نوسازی و تجهیز کتاب‌فروشی‌ها و مراکز توزیع و حمایت از طرح‌های برگزیده ترویج کتاب‌خوانی توسط بانک و بنیاد ملت و ۲۰ میلیارد ریال اعتبار فرهنگی از سوی استانداری خراسان رضوی اهدا شد به رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرماندار، دبیر انجمن مردمی سیمرغ و شهردار به نمایندگی از مردم فرهیخته و کتاب‌دوست شهر تاریخی نیشابور به عنوان پایتخت کتاب ایران.» (متن کامل خبر) 

 

- ام‌البلاد خراسان و آرمان پایتختی کتاب جهان:

اما بالاترین مقام رسمی فرهنگی خراسان؛ در پیامی که با عبارت «نیشابور، نگین فیروزه و بام کتاب ایران» آغاز می‌شود؛ کوشش‌ورزی نیشابوریان و دستاورد آن؛ که جایگاه «پایتخت کتاب ایران» است، را سپاس و شادباش گفته. سیدسعید سرابی، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی؛ در پیام خود، از نیشابور با عنوان‌هایی همچون «مهد شعر و ادب، علم و هنر و تمدن فروزان اسلامی»، «فخرِ دیار بینالود و سرزمین خراسان» و «ام‌البلاد خراسان» یاد نموده و اظهار امیدواری نموده است که: «زمینه‌ی تحقق ثبت عنوان پایتخت کتاب جهان برای پایتخت کتاب ایران، نیشابور، دور از دسترس نخواهد بود.» (متن پیام)

- ارتقاء و اعتلای کتاب و فرهنگ:

گزیده شدن نیشابور به عنوان «پایتخت کتاب ایران» از میان صد شهر دیگر کشور، بی‌گمان، دستاورد شایانی است و این دستاورد شایان می‌تواند با برنامه‌های هدفمند در حوزه درون‌شهرستانی و کشوری (ملی)، بستر ارتقا و اعتلای بیشتر حوزه کتاب و فرهنگ نیشابور را فراهم آورد. در حوزه درون‌شهرستانی، برنامه‌های خوبی پیش‌بینی شده که کلیات آن توسط فرماندار محترم نیشابور، اعلام گردیده است.(آگاهی بیشتر). اما در حوزه برون‌شهرستانی (ملی) نیز می‌توان برنامه‌هایی را طرح‌ریزی و اجرایی نمود. برجسته‌ترین هدف‌گذاری که در این زمینه می‌توان در نظر داشت، حضور نیشابور به عنوان «پایتخت کتاب ایران» در نمایشگاه‌های مرتبط با کتاب، مطبوعات و رسانه‌هایی از این دست، است که در سطح کشور، برگزار می‌گردد.

«نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران»، با نظر به داشتن بازدیدکنندگان چندمیلیونی از سرتاسر کشور و همچنین بازدیدکنندگانی از کشورهای همسایه و دیگر کشورها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و یکی از بزرگترین رویدادهای فرهنگی کشور به شمار می‌آید. این نمایشگاه، می‌تواند یکی از شاخص‌ترین عرصه‌های حضور نیشابور، به عنوان «پایتخت کتاب ایران» باشد و از آنجا که موسم برگزاری این نمایشگاه که در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود، نزدیک است، شایسته به نظر می‌رسد که با دست‌اندرکاران آن، برای حضور شایسته و نمایش توانمندی‌های نیشابور، رایزنی‌ها و هماهنگی‌های لازم صورت پذیرد. برای حضور نیشابور در قالب یک غرفه یا قسمت ویژه در این نمایشگاه، طرح زیر پیشنهاد می‌گردد:

- بخش اول: نیشابور، ققنوس کتاب

«ققنوس کتاب»؛ نام این بخش، به عنوان نیشابور در هماورد پایتختی کتاب ایران، اشاره دارد. این بخش، بر روی بازتاباندن توانمندی‌های نیشابور به عنوان پایتخت کتاب، تمرکز دارد و از جزئیات قابل ارائه در آن می‌توان به موراد زیر اشاره نمود.

-- نمایش مستندات نیشابور مربوط به پایتختی کتاب و همچنین عناصر نمادین، بروشور، تابلوهای تبلیغی و ....

-- ارائه کتاب‌ها، نشریات و محصولات دیجیتال تولید شده توسط ناشران بخش خصوصی، مطبوعات محلی، دانشگاه‌ها، ادارات و سازمان‌ها و ...

-- اجرای یک طرح یا ایده در زمینه کتاب و یا کتابخوانی که مرتبط با نیشابور باشد، در مدت زمان برگزاری نمایشگاه. این برنامه، می‌تواند با یک افتتاحیه و یک اختتامیه و اهدای جوایز به برگزیدگان همراه باشد. (بازتاب رسانه‌ای این برنامه، با هدف معرفی نیشابور به عنوان یک شهر نوآور فرهنگی در سطح ملی، بسیار قابل توجه است.)

- بخش دوم: نیشابور، سیمرغ فرهنگ

«سیمرغ فرهنگ»؛ نام این بخش، به تنوع و اعتلای فرهنگی نیشابور در طول تاریخ، اشاره می‌نماید. این بخش بر روی معرفی و نمایش توانمندی‌های گردشگری و فرهنگی، تمرکز می‌یابد و از جزئیات آن، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

-- نمایش تصویر کتاب‌های مرتبط با نیشابور که تاکنون توسط ناشران مختلف داخلی و خارجی منتشر شده است.

-- نمایش ماکت جاذبه‌های گردشگری مهم و اجرای تور تصویری معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرستان نیشابور.

-- اجرای برنامه‌ای که تمرکز ویژه‌ای بر معرفی «برند نیشابور» داشته باشد.

-- تهیه و پخش بروشور گردشگری نیشابور (ویژه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران)

-- برگزاری نشست‌های موضوعی با حضور نخبگان نیشابوری و پژوهشگران حوزه نیشابورشناسی. (این نشست‌ها می‌توان عامل موثری برای جذب سرمایه‌گذاری در حوزه معنوی و مادی برای توسعه نیشابور باشد، ضمن اینکه بازتابنده ظرفیت‌های علمی و فرهنگی نیشابور نیز هست.)

-- نمایش فیلم‌ها و مستندهای تولید شده مرتبط با نیشابور.

- نکات شایان توجه:

-- در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران سال 1394، شهر کاشان با برگزاری آیین گلابگیری، به معرفی جاذبه‌های گردشگری خود پرداخت.(منبع) در مورد نیشابور نیز محصولاتی همچون «فیروزه»، «ریواس»، «زعفران» و ... را به توجه به شرایط نمایشگاه، می‌توان مورد بهره‌برداری قرار داد. در مورد محصولاتی که قابلیت معرفی مستقیم آن در نمایشگاه وجود ندارد، برگزاری نمایشگاه تصویری، پیشنهاد می‌شود.

 -- چنانکه در وبگاه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (tibf.ir) آمده است، سالنی ویژه برای برنامه های پایتخت کتاب ایران در نظر گرفته شده است که به پایتخت پیشین کتاب ایران (اهواز) اختصاص یافته است. بنابراین، رایزنی با مسولان نمایشگاه و شهر اهواز برای حضور در این سالن، مقرون فایده خواهد بود. لینک صفحه برنامه‌های اهواز برای برگزاری در نمایشگاه در اینجــا، در دسترس است.

- پیشنهاد ویژه؛ خواهرخواندگی نیشابور و اهواز

گفتنی است که شهر اهواز بعد از انتخاب به عنوان پایتخت کتاب در سال 1393، در حوزه تولید کتاب در کشور، با ده رتبه ارتقاء از رتبه 20 کشور به رتبه 10 صعود نموده است. ارتباط‌گیری نزدیک مسولان فرهنگی نیشابور با اهواز و بهره‌برداری از تجربیات این شهر، بسیار شایسته به نظر می‌رسد و حتی می‌تواند با پیمان خواهرخواندگی این دو پایتخت کتاب پیشین و امروز ایران، به عنوان یکی از برنامه‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، مطرح باشد، که البته بازتاب رسانه‌ای بسیار خوبی به عنوان یک اقدام نوآورانه فرهنگی در نمایشگاه بین‌المملی کتاب تهران، خواهد داشت. افزون بر پایتختی کتاب؛ نیشابور و اهواز، دارای اشتراکات و پیوندهای تاریخی و فرهنگی شایان توجهی می‌باشند که از این جمله می‌توان به: «نقش‌آفرینی این دو شهر به عنوان مراکز قدیمی تشیع در ایران»،« قرارگرفتن در مسیر هجرت امام رضا (ع) از مدینه به مرو (جاده ولایت) و میزبانی از آن امام همام«، «تعاملات علمی و فرهنگی عالمان و دانشمندان برخاسته از این دو شهر (به عنوان دو مرکز علمی قرون نخستین هجری) در طول تاریخ» اشاره نمود. بی‌گمان دو شخصیت جلیل‌القدر و دو عالم، فقیه و محدث بزرگ شیعه در قرن سوم هجری (فضل بن شاذان نیشابوری و علی بن مهزیار اهوازی)، که این هردو بزرگوار محضر چند تن از ائمه معصومین (ع) را درک کرده‌اند و از عالمان نامدار تشیع می‌باشند، به عنوان شخصیت‌های نمادین پیوند فرهنگی و خواهرخواندگی نیشابور و اهواز به شمار می‌آیند.

طرحی از آیینه و خورشید دارم پیش رو

آفتــاب صبــــح نیشابور، می‌خــواند مرا

«یار خراسانی»