تندیس خیام نصب شده در روبروی ساختمان انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران

خیام در علم ریاضی و نجوم و اخترشناسی از خیام رباعی سرا هیچ کم ندارد. خیام در ادبیات فارسی نماد «تعقل»، «تفکر»، «آزادگی» و «نشاط» است. حکیم عمر خیام نیشابوری؛ بیش از هر چهره ایرانی دیگری، آن هم از راه سخن و اندیشه، فرهنگ و ادبیات و نام ایران را در میان مردمان جهان گسترانیده، پس بیراه نیست که این چهره، به یکی از نمادهای ملی ایران، تبدیل شده و افزون بر رباعیات او که به بیشتر زبان‌های جهان ترجمه شده و می‌شود؛ تندیس وی نیز نمادگری بر پویندگی فرهنگی ایران در مراودات بین‌المللی است. نصب تندیس خیام در چهارتاقی دانشمندان ایرانی در مقرر سازمان ملل در وین اتریش تا نصب تندیس خیام در آستراخان روسیه به عنوان نماد ملی ایران و نشانگر ایرانی صلح و دوستی در همراهی با تندیس‌های نمادین دیگر کشورهای حوزه دریای خزر (آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان).

تندیس این چهره پرآوازه ایرانی، به بهانه‌های فرهنگی گوناگون در شهرهای گوناگون جهان از جمله بخارست و دوشنبه و نیویورک و کاراکاس و مادرید و سارایوو و … نصب شده و در شهرهای کشورمان نیز با فراوانی بسیار می‌توان سراغ از تندیس این دانشمند و شاعر بزرگ ایرانی گرفت. آخرین رویداد نصب تندیس این حکیم پرآوازه کشورمان، در شهریور سال جاری و در حوالی خیابان ولی‌عصر تهران است که در پی درخواستی از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران و به کوشش شهرداری منطقه ۱۱ و همچنین سازمان زیباسازی شهر تهران، انجام شده‌است. 

اثر هنری نفیس و گرانبهای «مدالیون حکیم عمر خیام نیشابوری»، تولید و رونمایی شد

کلیپ طراحی، تولید و آماده‌سازی

مدال یادبود (سکه یادبود) حکیم عمر خیام نیشابوری

«نیشابور، سرزمین بینالود»: مدال یادبود (سکه یادبود) عمر خیام نیشابوری که به مناسبت بزرگداشت این چهره سرشناس جهانی تاریخ علم و فرهنگ ایران، در نهصد و شصت و نهمین سالگرد تولد وی، توسط «خانه سکه ایران» تولید شده است، در دهم خردادماه 1396 و به میزبانی «انجمن مجموعه‌داران ایران» رونمایی گردید. در آیین رونمایی این مدالیون نفیس؛ غلامرضا سحاب (رئیس بنیاد فرهنگی سحاب)، پروفسور میرکریمی، پروفسور جواد صفی‌نژاد (پدر علم قنات)، دکتر عزیزی (رئیس پژوهشکده اسناد ملی) و ... حضور داشتند. در وبگاه «خانه سکه ایران» درباره این سکه-یادبود خیام آمده است: «محصول جدید خانه سکه ایران، مدال یادبود (سکه یادبود) حکیم عمر خیام به مناسبت بزرگداشت این فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعی‌سرای مشهور ایرانی تولید شد. تیراژ این یادبود گرانبها و ارزشمند به مناسبت نهصد و شصت و نهمین سال تولد خیام، به تعداد 969 عدد است و شامل دو پک کامل کتابچه از جنس بایمتال (طلا و نقره) و نقره می‌باشد. 

بر روی یادبود خیام، پرتره حکیم عمر خیام می‌باشد که از کار مرحوم استاد صدیقی که پرتره‌های مشاهیر برجستۀ ایرانی نظیر تندیس فردوسی در میدان فردوسی، تندیس خیام در پارک لاله تهران، تندیس نادرشاه افشار در آرامگاه نادرشاه در مشهد و طرح چهره ابوعلی سینا را کار کرده است، الهام گرفته شده است و در کناره‌های یادبود، نوشته فارسی و انگلیسی حکیم عمر خیام، شاعر، منجم و ریاضی‌دان آورده شده است. پشت یادبود خیام؛ در مرکز آن، پلانی از آرامگاه حکیم عمر خیام واقع در باغی در حومۀ شهر نیشابور که نمونۀ برجستۀ معماری نوین ایرانی و کار استاد هوشنگ سیحون می‌باشد، آمده است.  

چهره جهانی خیام

بیست و هشتم اردیبهشت؛ 

روز ملی بزرگداشت حکیم عمر خیام نیشابوری

سخنرانی مرتضی کیوان هاشمی درباره جایگاه جهانی خیام 

 اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۳؛  دانشگاه هنر تهران

---

پایگاه جامع‌ خیام‌شناسی

در جهان خیام به عنوان یک شاعر، ریاضیدان و اخترشناس شناخته شده‌است. هرچند که اوج شناخت جهان از خیام را می‌توان پس از ترجمه شعرهای وی به وسیله ادوارد فیتزجرالد دانست. این در حالی است که بسیاری از پژوهشگران شماری از شعرهای ترجمه‌شده به وسیله فیتزجرالد را سروده خیام نمی‌دانند و این خود سبب تفاوت‌هایی در شناخت خیام در نگاه ایرانی‌ها و غربی‌ها شده‌است. تأثیرات خیام بر ادبیات غرب از مارک تواین تا تی. اس الیوت او را به نماد فلسفه شرق و شاعر محبوب روشنفکران جهان تبدیل کرده ‌است.

در سال ۱۸۷۵ «گارسن دوتاسی»، خاورشناس معروف فرانسوی، تعداد ۱۰ رباعی از خیام را به فرانسه برده بود ولی ۱۰ سال بعد کنسول فرانسه که زبان فارسی را خوب می‌دانست ولی به فلسفه و اندیشه و اعتقاد خیام آگاهی نداشت، خیام را یک «صوفی» معرفی کرد و تعداد زیادی از رباعیات خیام و منسوب بدو را به فرانسه برد. همین بی‌خبری از فکر خیام موجب شد که تئوفیل گوتیه او  را شاعری رند حساب کند. نظر گوتیه نسبت به خیام و شرح و تفصیل اشعارش موجب شد که فرانسویان نسبت به این شاعر ایرانی علاقهٔ زیادی نشان دهند. / ولادیمیر پوتین، مارتین لوتر کینگ و آبراهام لینکن همیشه قبل از خواب رباعیات خیام می‌خواندند.

خیام در چهارتاقی دانشمندان ایرانی

دولت جمهوری اسلامی ایران در ژوئن ۲۰۰۹ به عنوان نشانی از پیشرفت علمی صلح‌آمیز ساختمان-مجسمه‌ای به شکل چهارتاقی که ترکیبی از سبک‌های معماری و تزئینات هخامنشی و اسلامی در آن دیده می‌شود را به دفتر سازمان ملل متحد در وین هدیه داد که در محوطهٔ آن در سمت راست ورودی اصلی قرار داده شده‌است. در این چهارتاقی مجسمه‌هایی از چهار فیلسوف ایرانی خیام، ابوریحان بیرونی، زکریا رازی و ابوعلی سینا قرار دارد.