نیشابور و میامی، پیمان‌نامه همکاری امضا کردند

بزرگداشت رهبر نیشابوری قیام سربداران

در شامگاه چهارشنبه 30 مرداد 1398، آیین بزرگداشت مجاهد شهید شیخ حسن جوری، در زادگاهش در حومه جنوب شرقی شهر نیشابور برگزار شد. روستای جوری، زادگاه رهبری فکری و معنوی جنبش سربداران خراسان، در ابتدای جاده نیشابور به کدکن و تربت حیدریه، در حدود سه کیلومتری جنوب شرقی میدان فضل (پروفسور حسین صادقی) شهر نیشابور واقع شده است. منطقه‌ای که این روستا در آن قرار گرفته بخشی از محوطه بزرگ باستانی شهر نیشابور کهن، یکی از بزرگترین محوطه‌های باستانی ایران، را تشکیل می‌دهد؛ به همین خاطر در نزدیکی این روستا و بویژه در جبهه شمالی و شرقی، شمار قابل توجهی از محوطه‌ها و بناهای تاریخی و آرامگاه‌های شخصیت‌های بزرگ فرهنگی نیشابور در دسترس است. در نگاهی به محوطه‌ها و اماکن تاریخی و فرهنگی این ناحیه، می‌توان موقعیت و شرایط زادبومی را که رهبر سربداران از دوران طفولیت تا جوانی در در دامان آن پرورش یافته را تصور کرد؛ سرزمینی که قرن‌ها گرانیگاه و پشتوانه تاریخ و فرهنگ خراسان بوده است و امروز با اندکی تغییر مکان به سمت شمال غربی؛ شهر نیشابور معاصر، شهر فرهنگی و قطب ادب و هنر خراسان معاصر است.  

نیشابور در راه ثبت میراث جهانی

مدیر کل میراث فرهنگی خراسان رضوی: نیشابور جزو چهار شهر تاریخی جهانی ]خراسان[ است که سه شهر مرو، بلخ و هرات ثبت جهانی شده‌اند و نیشابور هنوز در فهرست موقت ثبت جهانی است. هدف ما ثبت جهانی شهر کهن نیشابور است، همه باید همت و پشتیبانی کنند تا این اتفاق مهم برای نیشابور انجام شود. عرصه تاریخی نیشابور با 3 هزار و 600 هکتار مساحت، منحصربه‌فردترین عرصه تاریخی است. ضوابط ابلاغی سال 1392 الزاماً باید رعایت شود. حریم این عرصه تاریخی باید رعایت شود و ما شرمنده برخی درخواست‌ها هستیم زیرا نمی‌توانیم الزامات میراث فرهنگی را رعایت نکنیم.

وی همچنین افزود: ارزش محوطه‌های تاریخی نیشابور بسیار زیاد است و باید بیشتر ارزش‌های تاریخی آن مدنظر مسئولان شهرستان باشد. شاخص‌هایی را برای ثبت جهانی تعریف کردند که نیشابور از 4 شاخص به خوبی برخوردار است. «میراث کشاورزی»، «مفاخر جهانی»، «صنایع دستی» و «روستاهای تاریخی»، چهار شاخصی است که نیشابور، در آن سرآمد است.

نیشابور، شماره ثبت موقت جهانی را دریافت کرده و در ردیف چهاردهم قرار دارد. ثبت جهانی، سبب افزایش گردشگران خارجی شده و فرصت‌های اقتصادی زیادی را پیش روی نیشابور قرار می‌دهد. اگر شرایط به ما اجازه دهد که کاوش‌های نیشابور را ادامه دهیم و معماری این شهر را از زیر خاک بیرون بیاوریم گنجی را برای این شهر پیدا کرده‌ایم، هنوز دیوارهای معماری و پیاده‌روهای دوره سلجوقی شادیاخ زیر خاک است، حتی هنوز دیوار شهر کهن وجود دارد./ خبرگزاری تسنیم

مشهد، نیشابور و نقش خراسان در ایران آینده!

مشهد، نیشابور و نقش خراسان در ایران آینده!

پیشنهاد به اندیشمندان و نخبگان نیشابوری و مشهدی

مشهد و نیشابور: بیش از دو همسایه

مشهد؛ مشهدالرضا (ع)؛ حریم حرم هشتمین پیشوای شیعیان جهان؛ پایتخت معنوی ایران؛ دومین کلانشهر کشور پس از تهران؛ و مرکز عمده اداری، سیاسی خراسان ایران از دوران تیموری (حدود قرن دهم) تا امروز؛ و قطب بلامنازع سیاسی– اقتصادی منطقه شرق کشور.

نیشابور؛ با پیشینه فرهنگی پرآوازه در سطح جهانی؛ یکی از کانون‌های عمده تاریخ علم و فرهنگ جهان اسلام؛ یک از سه ضلع مثلث فرهنگ و ادب ایرانی (نیشابور، اصفهان و شیراز)؛ مرکز قدیم و ستون هویت تاریخی و فرهنگی خراسان ایران؛ و شهر فرهنگی خراسان امروز.

نیشابور و مشهد؛ جدا از اینکه همسایه‌اند؛ جدا از پیشینه تاریخی و ویژگی‌ها و همبستگی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی مشترک بسیار دارند؛ و جدا از اینکه در منطقه شمال شرق کشور، منافع مشترک فراوانی دارند؛ و با نظر به اینکه تعاملات و مناسبات اجتماعی و فرهنگی امروز خراسان بیانگر این است که مشهدیان و نیشابوریان از همسازترین و همگراترین باشندگان خراسانند؛ اما یک چیز، این دو شهر را بیش از هر چیز، به هم پیوسته و همبسته می‌دارد و آن «نقشی است که باید خراسان در ایران آینده ایفا نماید.»

خراسان و ایران: از اکنون تا آفرینش آینده

خراسان، پایگاه زبان فارسی؛ خراسان، تکیه گاه استقلال ایران و هویت ایرانی؛ خراسان، پشتوانه و نماد دین و آیین و مذهب ایرانیان؛ و خراسان، فخر ایران در جهان اسلام و حلقه پیوند ایران با حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی در حوزه سرزمین‌های شرق ایران و آسیای مرکزی است. این‌ها که برشمردیم: پیشداشته‌ها و میراث خراسان، در عرصه ایران عزیز است. خراسان به پشتوانه همین پیشداشته‌ها، یکی توانگرترین و بارورترین پاره‌های ایران است که با نگاه به پیشینه‌های گذشته و توانمندی‌های امروز، رسالتی ویژه در درانداختن طرحی درخور در آینده ایران، از آن انتظار می‌رود؛ البته اگر بخواهیم و انتظار داشته باشیم که نام و نقش خراسان و خراسانی، در آینده ایران و در برومندسازی هویت ایرانی در عرصه بین‌المللی، درخور و قابل شمار باشد! اگر بخواهیم ... 

نیشابور و مشهد خراسان خراسان آینده خراسان غربی نقش خراسان شکوفایی خراسان شهر فرهنگی خراسان فرهنگ‌شهر خراسان پیوندهای فرهنگی همکاری‌های بین‌شهری

محوطه هخامنشی سه‌تپه نیشابور، یکی از مهم‌ترین رویدادهای باستانشناسی شرق کشور را رقم زد

جای پای هخامنشیان در خشت‌های نیشابور

کشف نخستین آثار مربوط به دوره هخامنشیان در نیشابور

مهم‌ترین کشف باستان‌شناسان بعد از انقلاب

خرامان بر تپه‌هایی از ندانستن، پای بر گنجینه‌های خویشتن می‌نهادم؛ چونان اعصار دور بی‌خبر از سرّ درون! برهوت تپه‌ای که تا یک دهه قبل کس از اسرار نهان آن آگاه نبود و مردمان آن را تپه‌ای بی‌ارزش میان کشتزارهایشان می‌پنداشتند. گویی ناگاه از نهان خاک، نجوایی برون تراود که:

هر خاک که زیر پای هر نادانی است

زلفین بتی و عارض جانانی است

هر خشت که بر کنگره ایوانی است

انگشت وزیری و سر سلطانی است

 آرام به بالای تپه نزدیک می‌شوم، «سه‌تپه» دشت «نیشابور» که بر روی آن قدم می‌زدم را دیگر می‌توان امروز یکی از مهم‌ترین آثار باستان‌شناسی شرق کشور دانست، تپه‌ای که طی سه سال گذشته بیش از ۵۰ باستان‌شناس را مشغول خودش کرده است. تپه‌ای که توانسته است پازل تاریخی باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران نسبت به یک قطعه گمشده تاریخ خراسان و شرق ایران را حل کند.

سرپرست هیأت کاوش، درباره این منطقه و آثار کشف‌ شده آن گفت: یکی از سؤالات و نکاتی که در مورد پیشینه تاریخی نیشابور، همیشه وجود دارد این است که تاریخ این شهر از چه زمانی شروع شده است، اطلاعات خیلی خوبی درباره دوران اسلامی نیشابور داریم، شهری که در زمان خودش بسیار فعال بوده و تأثیرات ویژه‌ای در جهان اسلام داشته است. حسن باصفا خاطرنشان کرد: درباره گذشته نیشابور و اینکه از چه زمانی شروع شده است و چه دورانی را طی کرده است اطلاعات زیادی نداریم، کاوش‌های باستانی که طی ۱۰ سال گذشته که رشته باستان‌شناسی در دانشگاه نیشابور ایجاد شد، به‌صورت ویژه شروع شده است، در این مدت مناطق تاریخی مانند «شهرک فیروزه» با پنج هزار سال، منطقه «غارچشمه» و «بلوچ» با هفت هزار سال قدمت، کشف‌ شده است. وی تأکید کرد: با این حال هیچ اطلاعاتی درباره یک بازه زمانی به نام هزاره اول یا عصر آهن که جوامع کم‌کم وارد مباحث حکومت‌ها می‌شوند در این منطقه یافت نشده بود و هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره دشت نیشابور وجود نداشت.

استاد باستان‌شناسی دانشگاه نیشابور افزود: برای شناخت این مورد و اینکه اصلاً جوامع نیشابور چطور وارد مراحل شهرنشینی و حکومت‌داری شده‌اند، این محوطه را برای کاوش انتخاب کردیم، بررسی سطحی و احتمالات نشان داد که این منطقه به سؤالات ما پاسخ می‌دهد، پس از اخذ مجوزهای لازم به‌مدت ۳ سال از سال ۹۵ در این منطقه در حال کاوش هستیم. 

از نیشابور تا خراسان؛ ارتقای سومین شهر پرجمعیت شرق کشور، آغازی بر تحول‌آفرینی خراسان خدمتگزار

تصویر در اندازه بزرگ‌تر

در اشاره به جغرافیای سیاسی معاصر ایران، استان‌های «خراسان شمالی»، «خراسان رضوی»، «خراسان جنوبی»، «سیستان و بلوچستان» -که با کشورهای همسایه شرقی ایران، افغانستان و پاکستان، مرز مشترک دارند- منطقه «شرق ایران» (East of Iran) یا ایران شرقی (Eastern Iran) نامیده می‌شود. این منطقه با در بر گرفتن جمعیت 10،879،484 نفری (شامل خراسان شمالی: 863،092؛ خراسان رضوی: 6،434،501؛ خراسان جنوبی: 768،798؛ سیستان و بلوچستان: 2،813،093 بر اساس نتایج سرشماری 1395)؛ بیش از 13.6 درصد از جمعیت کشور (79،926،270 نفر) را در خود جای داده است.

منطقه شرق ایران؛ جغرافیای تاریخی

«منطقه شرق ایران» را از دیدگاه جغرافیای تاریخی، در یک نگاه کلی می‌توان در بر گیرنده چهار ناحیه بزرگ تاریخی-فرهنگی ایران بزرگ تاریخی-فرهنگی به شمار آورد: «نیشابور» یا خراسان بزرگ غربی (شامل استان‌های خراسان شمالی و رضوی و حدی از پیرامون آن)، «قهستان» (شامل استان خراسان جنوبی)، «سیستان» (شامل شمال استان سیستان و بلوچستان و حدی از پیرامون آن)، «مکران» (شامل جنوب استان سیستان و بلوچستان و حدی از پیرامون آن). در شماری از متون تاریخی و جغرافیایی قدیم؛ قهستان را در زمره ناحیه ربع نیشابور (خراسان بزرگ غربی) به شمار آورده‌اند. گفتنی است «خراسان بزرگ» که خراسان ایران امروزین و کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان را در بر می‌گرفته است؛ به چهار بخش، تقسیم می‌شده که هر بخش به نام مرکز آن، نامیده می‌شده است. بخش غربی خراسان بزرگ: نیشابور؛ بخش جنوبی خراسان بزرگ: هرات، بخش شمالی خراسان بزرگ: مرو، بخش شرقی خراسان بزرگ: بلخ. پس آنچه امروزه در کشورمان، به نام «خراسان» نامیده می‌شود، همان بخش غربی خراسان بزرگ یا خراسان بزرگ غربی است که در متون جغرافیایی و تاریخی قدیم به نام‌های «ساتراپی ابرشهر» (در دوره ساسانی و پیش از آن) و «ربع نیشابور» (در دوره اسلامی) آمده است.