محوطه هخامنشی سه‌تپه نیشابور، یکی از مهم‌ترین رویدادهای باستانشناسی شرق کشور را رقم زد

جای پای هخامنشیان در خشت‌های نیشابور

کشف نخستین آثار مربوط به دوره هخامنشیان در نیشابور

مهم‌ترین کشف باستان‌شناسان بعد از انقلاب

خرامان بر تپه‌هایی از ندانستن، پای بر گنجینه‌های خویشتن می‌نهادم؛ چونان اعصار دور بی‌خبر از سرّ درون! برهوت تپه‌ای که تا یک دهه قبل کس از اسرار نهان آن آگاه نبود و مردمان آن را تپه‌ای بی‌ارزش میان کشتزارهایشان می‌پنداشتند. گویی ناگاه از نهان خاک، نجوایی برون تراود که:

هر خاک که زیر پای هر نادانی است

زلفین بتی و عارض جانانی است

هر خشت که بر کنگره ایوانی است

انگشت وزیری و سر سلطانی است

 آرام به بالای تپه نزدیک می‌شوم، «سه‌تپه» دشت «نیشابور» که بر روی آن قدم می‌زدم را دیگر می‌توان امروز یکی از مهم‌ترین آثار باستان‌شناسی شرق کشور دانست، تپه‌ای که طی سه سال گذشته بیش از ۵۰ باستان‌شناس را مشغول خودش کرده است. تپه‌ای که توانسته است پازل تاریخی باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران نسبت به یک قطعه گمشده تاریخ خراسان و شرق ایران را حل کند.

سرپرست هیأت کاوش، درباره این منطقه و آثار کشف‌ شده آن گفت: یکی از سؤالات و نکاتی که در مورد پیشینه تاریخی نیشابور، همیشه وجود دارد این است که تاریخ این شهر از چه زمانی شروع شده است، اطلاعات خیلی خوبی درباره دوران اسلامی نیشابور داریم، شهری که در زمان خودش بسیار فعال بوده و تأثیرات ویژه‌ای در جهان اسلام داشته است. حسن باصفا خاطرنشان کرد: درباره گذشته نیشابور و اینکه از چه زمانی شروع شده است و چه دورانی را طی کرده است اطلاعات زیادی نداریم، کاوش‌های باستانی که طی ۱۰ سال گذشته که رشته باستان‌شناسی در دانشگاه نیشابور ایجاد شد، به‌صورت ویژه شروع شده است، در این مدت مناطق تاریخی مانند «شهرک فیروزه» با پنج هزار سال، منطقه «غارچشمه» و «بلوچ» با هفت هزار سال قدمت، کشف‌ شده است. وی تأکید کرد: با این حال هیچ اطلاعاتی درباره یک بازه زمانی به نام هزاره اول یا عصر آهن که جوامع کم‌کم وارد مباحث حکومت‌ها می‌شوند در این منطقه یافت نشده بود و هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره دشت نیشابور وجود نداشت.

استاد باستان‌شناسی دانشگاه نیشابور افزود: برای شناخت این مورد و اینکه اصلاً جوامع نیشابور چطور وارد مراحل شهرنشینی و حکومت‌داری شده‌اند، این محوطه را برای کاوش انتخاب کردیم، بررسی سطحی و احتمالات نشان داد که این منطقه به سؤالات ما پاسخ می‌دهد، پس از اخذ مجوزهای لازم به‌مدت ۳ سال از سال ۹۵ در این منطقه در حال کاوش هستیم.