و مـَــاذا یَصنـــَــعُ المـَـــرءُ ببَغـــدَادَ وَ کُـــوفَانِ
وَ نَیسَابُورُ فِی‌الاَرضِ، کَالاِنسَانِ فِی الانسَانِ
«تاریخ جهانگشای جوینی»
خراسان بزرگ: خراسان [xorāsān]؛ خورآسان= خورآیان؛ به معنای جای بر آمدن خورشید و خاور‌زمین؛ یکی از سرزمین‌های گرانمایه و نامدار «ایران فرهنگی» و میراث فرهنگی، معنوی، تاریخی و حافظه جهانی مشترک ایران و همسایگاه خاوری آن است که سهم سترگی در تمدن و فرهنگ بشری داشته. به تعبیری جغرافیایی-تاریخی؛ خراسان، ناحیه‌اى تاریخى منطبق بر شمال شرقی ایران، بخش‌های بزرگی از کشورهای افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و بخشی از قرقیزستان است. خراسان، یکی از بخش‌های قلمرو امپراتوری هخامنشیان و سلوکیان و اشکانیان و ساسانیان و در دوره پس از اسلام، ولایت پهناور شرق مملکت اسلامی است که سررشته بسیاری از آفرینش‌ها و دگرگونی‌های تاریخی و فرهنگی جهان اسلام را بر دست گرفته است. در این دوره، خراسان به چهار بخش یا ربع، تقسیم گردیده، و هر ربع به نام شهر مهم و عمده خود که کرسی و مرکز ربع نیز بود نامیده می‌شد. نیشابور، مرو، هرات و بلخ، کرسی ربع‌های خراسان بزرگ‌اند و چنانکه پژوهشگران تاریخ و تمدن گفته‌اند: ریشه‌های ژرفناک خراسان را بایست در دل تاریخ پُردرازنای این چهار گرانیگاه تاریخی و فرهنگی این سرزمین، یعنی بلخ، نیشابور، مرو و هرات پیدا کرد.
