حکیم نیشابور در پایتخت ونزوئلا؛ کاراکاس، دروازه‌ای بسوی آمریکای لاتین

 

 

تندیس خیام؛ دانشگاه کمپلوتنسه مادرید در اسپانیا 

حکیم عمر خیام نیشابوری؛ دانشمند، اندیشمند و چکامه‌سرای ایرانی سده پنجم هجری؛ یکی از مشهورترین چهره‌های علمی، فرهنگی و ادبی ایران در سرتاسر گیتی است. خیام با دیوان کوچک رباعیاتش، محدوده‌های زمان و مکان را در نوردیده و نماینده ایران و ایرانیان در آنسوی مرزهای زبان فارسی و حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی است. رباعیات خیام به بیشتر زبان‌های جهان، ترجمه شده و به قفسه‌های تمامی کتابخانه‌های جهان راه یافته است. باری! نام و یادمان حکیم گزیده‌گوی نیشابور، در جای جای جهان، پراکنده و پوینده است. اما این بار، نام و یادمان خیام را در منطقه آمریکای لاتین، باز می‌یابیم. آشنایی گسترده آمریکای لاتین با رباعیات خیام را باید مرهون «دو کامارگو»، شاعر اسپانیایی، دانست؛ او  افکار خیام را در قالب شعر نو، ریخت و متن اسپانیایی آن‌ها را در سراسر آمریکای لاتین رواج داد.  

از آخرین برگردان‌های رباعیات خیام به زبان اسپانیولی می‌توان به ترجمه‌هایی که به دست‌ کلارا خانس و رامون گاژا انجام شده، اشاره نمود. گفتنی است که زبان اسپانیولی (اسپانیایی) ... زبان پرکاربرد جهان است و با جمعیتی در حدود ... میلیون نفر، اسپانیا در اروپا و بخش بزرگی از کشورهای قاره آمریکا از جمله، ونزوئلا، کلمبیا، پرو، مکزیک، پاراگوئه، آرزانتین، اوروگوئه، شیلی و ... را در بر می‌گیرد. در زبان فارسی اصطلاحا با این کشورها، «کشورهای لاتین» گفته می‌شود. در دنباله، نام و یادمان خیام نیشابوری را در یکی از کشورهای لاتین که خاستگاه شاعران، نویسندگان و هنرمندان نامداری همچون «ویلیام اوسونا»، «آندراس الوی  بلنکو»، «آندراس بلو»، «فرمین تورو»، «آرتور آسلر پیتری»، «رامولو گالکوس»، «ترسا دی لا پارا»، «کارلوس رائول ویلانووا»، «آرتور میشلان»، «یوسف مرهی» و ... است باز می‌‌‌یابیم. باری! آنجا کشوری است با مردمانی مهربان و خونگرم که شاعرانش، اشعاری در ارتباط با مضامین حکمی خیام سروده‌ و صاحبان فرهنگش، تندیس خیام را در محوطه یکی از ملی‌ترین نهادهای فرهنگی کشورشان، برپای داشته‌اند.

 

تصویری که در بالا می‌بینید تندیس خیام در پایتخت ونزوئلا -شمالی‌ترین کشور قاره آمریکای جنوبی- است. نام ونزوئلا در ایران، با نام «هوگو چاوز» (1954-2013م)، سیاستمدار معروف آمریکای لاتین در دوره معاصر و رییس‌جمهور فقید کشور ونزوئلا، بسیار مانوس و آشناست. او 10 دیدار رسمی از ایران داشته و یکی از سرشناس‌ترین سیاستمداران آمریکای لاتین، در میان ایرانیان است. در سال 1830م «خوزه آنتیونیو پائز»، اعلام استقلال و جدایی از کلمبیای بزرگ نمود و کشور ونزوئلا، تاسیس گردید.

 

جمهوری بولیواری ونزوئلا (Repùblica Bolivariana de Venezuela)، یک جمهوری فدرال است که دربرگیرنده ۲۳ ایالت، یک پایتخت، سرزمین‌های فدرال تحت‌الحمایه و منطقه مورد مناقشه گیانانزوئلا می‌باشد. زبان رسمی و ملی این کشور، اسپانیولی است، اما در کنار آن، ۳۱ زبان بومی دیگر مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد. مساحت سرزمین کشور ونزوئلا، ۹۱۶٬۴۴۵ کیلومتر مربع، جمعیت آن، بیش از 28 میلیون نفر و نام واحد پول آن، «بولیوار» می‌باشد. اقتصاد ونزوئلا، متکی به صادرات مواد معدنی و منابع زیرزمینی است و این کشور یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت و بوکسیت در جهان است.

 

شهر کاراکاس (Caracas)؛ پایتخت ونزوئلا؛ در ایالت میراندا، در شمال این کشور واقع شده است و بیش از سه میلیون نفر جمعیت دارد که با در شمار آوردن شهرهای اقماری آن، کاراکاس بزرگ جمعیتی نزدیک به 5/7 میلیون نفر را در بر می‌گیرد. شهر کاراکاس، دارای پرچم، نشان و سرود رسمی اختصاصی است. این شهر، دارای پنج منطقه شهرداری به نام‌های باروتا، ال هاتیلو، چاکائو، لیبرتادور و سوکر می‌باشد. کاراکاس، زادگاه دو تن از شخصیت‌های بزرگ آمریکای لاتین –فرانچسکو د می‌راندا و سیمون بولیوار- است و با در بر داشتن ابعاد و ویژگی‌‌های برجسته، یکی از فرهنگ‌شهرهای مهم حوزه آمریکای لاتین به شمار می‌آید.

 

دانشگاه مرکزی ونزوئلا (سیوداد)، بنای بزرگ کپیتولیو فدرال، تئاتر بزرگ ترزا کارنو،  بنای کاساناتل د بولیوار، موزه هنر دوران استعمار، زیارتگاه ملی، موزه هنرهای معاصر، نگارخانه کونتینی، پلازا بولیوار و ... از جاذبه‌های فرهنگی-تاریخی کاراکاس می‌باشند. کتابخانه ملی ونزوئلا (Biblioteca Nacional de Venezuela)، کتابخانه مادر و بزرگترین کتابخانه کشور در کارکاس واقع شده. این کتابخانه، تاسیس سال 1833 میلادی، و در برگیرنده مدارک مرتبط با تاریخ ونزوئلا و مجموعه‌ای با بیش از 7 میلیون جلد کتاب می‌باشد. تندیس حکیم عمر خیام نیشابوری، یکی از المان‌های مهم فرهنگی است که در محوطه کتابخانه ملی ونزوئلا در شهر کاراکاس، قرار گرفته است. خیام و رباعیات او، می‌تواند بهانه‌ و سرآغازی شایان، برای ارتباط و پیوند فرهنگی زادگاه حکیم عمر خیام با شهر زادگاه سیمون بولیوار باشد. کاراکاس، دروازه‌ای است به سوی آمریکای لاتین .... اینک، کتابخانه ملی ونزوئلا و تندیس حیکم نیشابور:  

  

و تصویرهایی دیگر از تندیس خیام و بنای کتابخانه ملی ونزوئلا در کاراکاس

خیام (1)، (2)، (3)، (۴)، (۵)؛ کتابخانه ملی (۱)، (۲)، (۳)

طرحی از آیینه و خورشید دارم پیش رو

آفتــاب صبـــح نیشـابور، می‌خــواند مرا

«یار خراسانی»