همگرایی مدیران شهری جاده ابریشم شمال شرق کشور؛ بسترها، ضرورت‌ها و مزیت‌ها

همگرایی مدیران شهری 

جاده ابریشم شمال شرق کشور؛

بسترها، ضرورت‌ها و مزیت‌ها

جاده ابریشم و همگرایی شهرها:

جاده ابریشم یا راه ابریشم (Silk Road) شبکه راه‌های به‌ هم ‌پیوسته‌ای با هدف بازرگانی در آسیا بود که خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند می‌داد؛ مسیری که تا سده پانزدهم میلادی به‌مدت ۱۷۰۰ سال، بزرگ‌ترین شبکه بازرگانی دنیا بود. این راه از توان‌هوانگ در چین به ولایت کانسو می‌آمد و از آنجا داخل ترکستان شرقی امروزی می‌شد و از درون آسیای مرکزی می‌گذشت و از راه بیش‌بالیغ و آلمالیغ و اترار به سمرقند و بخارا می‌رسید. در بخارا قسمت اصلی آن از راه مرو، سرخس، نیشابور، گرگان، بام و صفی‌آباد به ری می‌آمد و از ری به قزوین و زنجان و اردبیل و تبریز و ایروان می‌رفت و از ایروان به ترابوزان یا بیکی از بندرهای شام پایان می‌گرفت. «مجمع شهرداران جاده ابریشم»، نهادی بین‌المللی است که در راستای احیای این جاده کهن، با هدف ارتقای توسعه هماهنگ فرهنگ توریسم، اقتصاد و دیگر امور اجتماعی در شهرهای مرتبط، از طریق سازماندهی ارتباطات در میان سازمان‌های تجاری، مقامات حکومتی و اتحادیه‌های غیرحکومتی در شهرهای سراسر دنیا ایجاد شده و فعالیت می‌نماید. نیشابور، یکی از شهرهای مطرح در این حوزه است که به خاطر موقعیت جغرافیایی در مرکز خراسان، پیشینه تاریخی و رسالت فرهنگی، انتظارات درخور و بحقی از دیدگاه محتوایی (مستندسازی، اطلاع‌رسانی و نمادسازی پیشینه‌ها و توانمندی‌ها) و کارکردی (گرانیگاه و حلقه پیوند منطقه‌ای) بر این شهر وارد است. در این نوشتار با تاکید بر این نقش و انتظارات مترتب بر آن، به بازشناسی عمده‌ترین و مهم‌ترین زیرساخت‌ (ضروری و موردنیاز) جاده ابریشم منطقه شمال شرق کشور پرداخته و آن را به عنوان پیش‌درآمد و بستری برای ساماندهی و آغاز همگرایی‌ها و همکاری‌های جدی در این منطقه، مطرح می‌نماییم. پیشنهاد پایانی این نوشتار، اقدام مدیران شهری نیشابور برای برگزاری «همایش مدیران شهرستان‌ها و شهرداران جاده ابریشم در منطقه شمال شرق ایران» است. 

نیشابور؛ تأثیرگذارترین قطب جمعیتی شمال شرق ایران در جاده ابریشم

«تأثیرات متقابل نیشابور و راه ابریشم در دوره ساسانی»، مقاله‌ای است که در فصلنامه مطالعات باستانشناسی دانشگاه تهران منتشر شده. میثم لباف خانیکی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در بخشی از مقدمه این مقاله چنین نوشته است: «تداوم تولید اقتصادی و حیات ساختار سیاسی- اجتماعی نیشابور، در اثر ارتباط و تعامل  این شهر، با دیگر مراکز تولید و حوزه­‌های جمعیتی و فرهنگی بود. امکان برقراری این ارتباط از طریق مسیری بود که از سواحل شرقی مدیترانه شروع شده، از نیشابور می‌گذشت و تا ایالت‌های غربی چین ادامه می‌یافت. راه بزرگ خراسان که در یک سده اخیر، به نام «راه ابریشم» شهرت یافته است، نه ­تنها زمینه تبادل کالا میان جوامع مختلف را مهیا می‌ساخت، بلکه مسیری برای تبادل فرهنگ، اندیشه و اعتقادات مردمان شرق و غرب آسیا نیز به­ شمار می‌رفت. نیشابور در میانه این راه، در مقام «مسکن بازرگانان»، یکی از کانون‌های صادرات و واردات کالاهای تجاری و یکی از عمده‌ترین مراکز تلاقی افکار و فرهنگ‌های مختلف به شمار می‌رفت. گزارش جغرافیانگاران متقدم از تولید انواع منسوجات در نیشابور و استخراج مرغوب‌ترین سنگ‌ها از معادن آن شهر، گویای نقش تأثیرگذار نیشابور در مبادلات بازرگانی راه ابریشم است.