همایش عطاملک جوینی، فرصتی برای هم‌گرایی در راستای توسعه منطقه شمال غربی خراسان رضوی

علاءالدین ابومظفر عطاملک جوینی (623-681 هـ.ق)، ملقب به «صاحب دیوان»، تاریخنگار و ادیب قرن هفتم هجری قمری است. وى از خاندان بزرگ صاحب دیوانان جوینى است که در قرن پنجم و ششم و هفتم، همواره متصدى مشاغل بزرگ دولتى بودند. عطاملک، از جوانى، وارد کارهاى دیوانى شد و به خدمت امیر ارغوان آقا، حکمران خراسان، پیوست، و دو بار به همراه وى به مغولستان سفر کرد و در اىن سفرها به احوال ایلخانان، آشنایى پیدا کرد. در 654ق که هولاکوخان مغول به خراسان آمد، عطاملک به او پیوست و در جنگ‏هاى وى با اسماعیلیان الموت و با خلیفه‏ى عباس در بغداد همراه او بود. او، پس از از چندى، از جانب هولاکو، به حکومت عراق عرب منصوب شد و حدود بیست سال در این مقام بود. پس از مرگ هولاکو به سعایت مجدالملک یزدى مدتى گرفتار شد. چون آزاد شد در اران یا مغان درگذشت و پیکر او را به تبریز آوردند و در آنجا به خاک سپردند.

  

از مآثر وى: کشیدن نهرى از فرات به جنوب غربى نجف. از آثار علمى وى: «تاریخ جهانگشاى»، در سه مجلد در شرح ظهور چنگیزخان و احوال و فتوحات وى و تاریخ خوارزمشاهیان و حکام مغولى ایران و فتح قلاع اسماعیلیه و شرح جانشینان حسن صباح؛ «تسلیه الاخوان»؛ رساله‏اى در تکمیل «تسلیه الاخوان»؛ «دیوان» شعر. عطاملک، یکی از چهره‌های نامدار تاریخ فرهنگی جوین است. جوین -زادگاه این تاریخنگار بزرگ قرن هفتم هجری- و نیشابور دارای پیوندهای تاریخی و فرهنگی ژرف و دیرینه‌ای می‌باشند و این میراث مشترک، سرمایه‌ای ارجمند برای گسترش مناسبات و همکاری‌های این دو کهن‌دیار خراسان، است.

پیش از این، در سه نوشتار «امام‌الحرمین، حلقه پیوند نیشابور و جوین»، «چهره درخشان جوین در تاریخ نیشابور» و «گویان فرهنگی؛ نگاهی به پیوندهای فرهنگی نیشابور، جوین و جغتای از دریچه معجم‌البلدان»، به گونه‌ای گسترده‌تر به این موضوع، پرداخته‌ایم. عطاملک جوینی، یکی از شخصیت‌های تاریخی و فرهنگی پیونددهنده جوین و نیشابور به شمار می‌آید؛ او در کتاب تاریخ معروف خود، جهانگشای جوینی، درباره نیشابور، چنین ‌نوشته است: «اگر زمین را نسبت به فلک توان داد، بلاد به مثابت نجوم آن گردد و نیشابور از میان کواکب، زهره زهرای آسمان باشد. و اگر تمثیل آن، به نفس بشری رود، به حسب نفاست و عزت انسان، عین انسان تواند بود. و ماذا یصنع المرء/ببغداد و کوفان/ و نیسابور فی‌الارض/کالانسان فی‌الانسان.» (مردم، در بغداد و کوفه چه می‌کنند، در حالی که نیشابور در روی زمین، همچون دیدگان انسان است.)

خوشبختانه، در زادگاه این تاریخدان و ادیب نامی، گام‌های شایانی برای معرفی و بزرگداشت وی برداشته شده است و به تازگی در خبری که «نشریه خبری نسیم جوین» منتشر شده، آگاه شدیم که قرار است همایش عطاملک جوینی در اردیبهشت‌ماه سال آینده (1395) برگزار گردد. مجید نقابی، در گفتگو با نسیم جوین با اشاره به اینکه دبیرخانه این همایش تاریخی، در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی جوین، از هم‌اکنون فعال است، افزود: از علاقه‌مندان و شهروندان جوینی و تمامی دوستداران این مورخ شهیر جوینی تقاضا می‌شود تا مقالات و آثار خود را پیرامون این شخصیت تاریخی، به دبیرخانه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی جوین ارسال کنند. وی با اشاره به اینکه این همایش در اردی‌بهشت سال ۹۵ برگزار می‌شود، تصریح کرد: در این همایش بزرگ، از  حضور و سخنرانی شخصیت‌های علمی و سیاسی و تاریخی کشوری و استانی نیز استفاده می‌شود .محل همایش و زمان و روز دقیق این همایش، در آینده نزدیک، اعلام می‌شود.

با نگاه به پیوندهای تاریخی و فرهنگی کهن و عمیق نیشابور و جوین؛ شایسته به نظر می‌رسد خبر برگزاری این همایش، در عرصه رسانه‌ای نیشابور نیز اطلاع‌رسانی، و پوشش خبری داده شود و پیشنهاد می‌گردد که جامعه فرهنگی و دانشگاه‌های نیشابور، و به ویژه نهادهای فرهنگی (به ویژه سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری و اداره فرهنگ ارشاد اسلامی نیشابور) به عنوان حامیان همایش بزرگداشت این تاریخنگار ارجمند که از شخصیت‌های نمادین پیونددار جوین و نیشابور به شمار می‌آید، اقدام نمایند. بی‌گمان، «همایش عطاملک جوینی»، فرصت و بهانه خوبی است که همراه با پرداختن به اشتراکات عمیق تاریخی و فرهنگی نیشابور و جوین، برنامه‌ها و مسائل مشترک توسعه، مورد هم‌اندیشی قرار گرفته و بسترهای لازم برای همگرایی و همکاری بیشتر شهرستان‌های نیشابور، فیروزه، خوشاب، جوین و جغتای فراهم آید.

طرح بزرگراه نیشابور- فیروزه- خوشاب- جوین- جغتای-میامی و همچنین طرح امتداد راه‌آهن نیشابور از طریق جوین و جغتای به گرگان، مسائل راهبردی توسعه هستند که پیگیری و اجرایی شدن آنها، مستلزم همگرایی و اشتراک مساعی بیشتر شهرستان‌های منطقه شمال غربی استان خراسان رضوی می‌باشد. طرح‌ها و پروژه‌هایی همچون تعریف محور گردشگری نیشابور-جوین (گویان) و انتشار بروشور متشرک گردشگری، همکاری برای تولیدات علمی و فرهنگی و برگزاری همایش‌ها در زمینه مشاهیر و جنبه‌های مشترک فرهنگی و تاریخی را می‌توان در زمره طرح‌های توسعه‌ای میراث فرهنگی و گردشگری، در منطقه شمال غربی خراسان رضوی، در دست بررسی و اجرا قرار داد.

دلبسته یاران خراسانی خویشم

«یار خراسانی»