دیوارنگاره سوارکار سبزپوشان نیشابور

توضیح تصویر: در نقاشی دیواری کاخ سبزپوشان، واقع در نیشابور سوارکاری ملبّس به خفتانی سفت و آراسته، با آستین‌های تنگ و شلواری مزیّن (یا ساق پیچ‌هایی که پاشنه‌ها را پوشانیده) همراه با چکمه ای بلند و نوک تیز به چشم می‌خورد. در بالای آستین‌های خفتان، نوارهای «طراز» (سوزن دوزی شده) از خط شبه کوفی که مقوله رایج لباس در اوایل دورهٔ اسلامی است، وجود دارد. این سوارکار دارای کمربندی است با سه آویز که دو شمشیر از آن آویزان است، به طوری که به یک سو منحرف شده‌است.

در سال ۲۸۹ هجری، سرزمین خراسان و پایتختش، نیشابور، به تصرف سلاطین سامانی درآمد و ضمیمه ماورالنهر گردید. نیشابور در زمان سامانیان سپه‌سالارنشین و امیرنشین خراسان بود و چون خود دروازه رخدادهای فرهنگی بود، الگوی شهری هم چون بخارا شد. در حقیقت نیشابور در آن دوران دروازه و راه گذر بسیاری از هنجارهای فرهنگی جهان اسلام بود. در این دوران، نیشابور در کنار بخارا و سمرقند از مراکز فرهنگی و هنری عمده سامانی به‌شمار می‌آمد و نام و برند این شهر بویژه در هنرهای سفالگری و نقاشی (نگارگری) ایران دوره سامانی بسیار شاخص می‌باشد. نگارگری در این روزگار، در کنار دیوارنگاری، به گونهٔ کتاب‌آرایی هم به زندگی خود ادامه داد و هنرمندان این روزگار علاقهٔ ویژه‌ای به آذین کتاب‌ها نشان دادند. گفته می‌شود که یکی از بزرگان سامانی، نگارگران چینی را مأمور کرد تا نوشتار منظوم کلیله و دمنه را مصور کند؛ ولی با ارزش‌ترین آثار نگاره‌ای یافت شده در این روزگار، در پیوند با دیوارنگاره‌های پیرامون نیشابور و سفالینه‌های منقوش این شهر است.