هنر و صنعت فرش دستباف نیشابور در «سفرنامه‌ی فرش ایران»

هنر و صنعت فرش دستباف نیشابور، با پیشینه‌ای کهن و آوازه‌ای بین‌المللی، یکی از شناسه‌های هنری و فرهنگی نیشابور به شمار می‌آید. همچنین این صنعت بومی و ریشه‌دار در نیشابور، با تولید بزرگترین فرش‌های دست‌باف جهان در سال‌های اخیر، توانسته‌ است افتخار جهانی برای صنعت فرش ایران (در گینس) کسب نموده و نام و برند ایرانی این هنر-صنعت نامدار ایران را بیش از پیش در عرصه‌های جهانی، تثبیت نماید. باری هنر فرشبافی نیشابور یکی از ستون‌های صنعت فرش ایران و ایرانی است و به نوبه خود، بخشی از تاریخ و کارنامه فرش ایران را به خود اختصاص می‌دهد؛ چنانکه نام نیشابور را بر قسمتی از «سفرنامه فرش ایران» در می‌یابیم.  

 

وبگاه نشر چشمه، ناشر «سفرنامه‌ی حاجی‌مهندس (سفرنامه‌ی فرش)»، آن را چنین معرفی کرده است: «این کتاب سفرنامه‌ای متعارف نیست. در آن از سنت‌های بافندگی در ایران، بخش مهمی از هنرهای ایران، رسم‌ها، آداب و رسوم و گاه ریشه‏‎ی تاریخی برخی از پدیده‌ها و حوادث سخن رفته است. همچنین از اتفاقاتی که در حین گردآوری اطلاعات اساسی در مورد فرش ایران برای نویسنده رخ داده یا به گوشش خورده از بار فرهنگی یا تاریخی خالی نیست. در این سفرنامه نویسنده به برخی از هنرهای کاربردی، ابزارها و فنون و گاه ریشه‏‌ی تاریخی آن‌ها یا نسبت آن‌ها با شهرها و مناطق کشور پرداخته است.» 

و خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ درباره این کتاب نوشته است: «سفرنامه‌ی حاجی مهندس: سفرنامه‌ی‌ فرش» عنوان کتابی است از علی حصوری که توسط انتشارات نشر چشمه در سال 1396 به چاپ رسیده است. از علی حصوری، کتاب‌های «تقویم و تاریخ در ایران»، «مبانی طراحی سنتی در ایران»، «نوروزنامه» و «سیاوشان» نیز منتشر شده است. حصوری در مقدمه کتاب می‌نویسد: «واقعیت این است که باد کلاه مرا برد. از آن بردن‌هایی که مدتی دراز باید به دنبالش دوید. شاید هم به قول قدما الجنون فنون (دیوانگی چند نوع است.) این کتاب شرح دویدن‌هایی است «به دنبال کلاه در مسیر باد». هیچ نمی‌اندیشیدم و گمان نداشتم که فرش چنان چیزی باشد که تمام هوش و حواس انسان را برباید. 

فرش ایران که من به خاطر آن بیش از صدهزار کیلومتر در ایران راه رفته‌ام، پدیده فرهنگی شگفت‌آوری است که هیچ از ظاهر آن پیدا نیست، هر چند زیبایی آن چشمگیر باشد. در این کالای نسبتا ساده، بخش عظیمی از فرهنگ نهفته است. بیش از سی فن در بافت انواع آن به کار رفته است و بیشتر آن‌ها در صد سال گذشته فراموش شده است، در حالی که در مدارس بافندگی کشورهای صنعتی و پیشرفته، فنون خود و دیگر فنون را تا حدی که در دسترس دارند به شاگردان می‌آموزند. در این کتاب من بر جنبه‌ی فرهنگی صنعت فرش و به‌طور کلی بافندگی ایران تاکید خواهم کرد تا شاید خوانندگان گرامی بیش از پیش ارزش فرهنگی و هنری این صنعت را بدانند، بیشتر دریابند که تا چه اندازه این هنر بار فرهنگی دارد و می‌توان فرشی بافت که در دنیای امروز هم بر چشم نهاده شود.»

هنر و صنعت فرشبافی «نیشابور» قسمت سوم از بخش نخست کتاب «سفرنامه‌ی حاجی‌مهندس (سفرنامه‌ی فرش)» که به «شرق ایران» می‌پردازد را به خود اختصاص داده است. این بخش «حاصل تحقیقات و مستندات حصوری از فرش دست‌باف خراسان، خراسان امروز، نیشابور، کردهای خراسان، ترکمنان، ارجب برخوان، شرق خراسان، سیستان، کرمان، سمنان، کاشان، مجموعه یزد و اصفهان است.»

یار خراسانی ...